ПИ ЙЫХ КАЛЕВАЛА - у сӓрӹмӹ тетялык книгӓ

Юлия Куприна, Йынгы-Кушыргы

“Пи йых Калевала” лӹмӓн тетя книгӓм финн йӹлмӹ гӹц сӓрӹмӹ. Ти книгӓм Мары Элӹн кого юбилейжӹ лӹмеш йори тетявлӓлӓн сӹлнӹ пӓлӹ семӹнь йӓмдӹлӹмӹ.

Финн сирӹзӹ Маури Куннас тетялык книгӓжӹм карел дон финн халыквлӓн эпос “Калевала” негӹцеш сирен. Но тетя книгӓн геройвлӓжӹ пи йых дӓ пирӹ халык гӹц ылыт, ти цуцавлӓ ӹшке лоштышты тӓнгӓшӓт, кредӓлӹт. Тенгелӓ Йыдпелвел шӹргӹштӹ тамахань тымашавлӓӓт лиӓлтӹт, кышты тенгеок котивлӓ изи агыл рольым мадыт. Национальным эпосым тетялык книгӓштӹ кӹтӹкӹн пиш яжон пачын пумы.

Икманяр шая книгӓн авторжы гишӓн. Маури Куннас 1950-шӹ ин Ваммала лӹмӓн изи финн халашты шачын. Графикеш тымень лӓкмӹкӹжӹ, газетвлӓштӹ карикатурывлӓм рисуен, тенгеок комиксвлӓ доно пӓлӹмӹ лин. Тӹмӹкӹ Куннас тетя книгӓвлӓм сирӓш тӹнгӓлӹн. 1980-шы ивлӓн тӹдӹ книгӓ серим лыктын, кышты тӹнг персонажвлӓжӹ пивлӓ ылыт: “Пи йых сола пӧртӹштӹ”, “Пи йых телӹм” дӓ молат.

Книгӓвлӓжӹ тетялык ылыт гӹнят, автор темым яжоракын пачын пуаш манын, сирӹмӹжӹ анзыц шӹрпӹ якте цилӓ шӹмлен лӓктеш. Шамакеш, кыце перви пӱштӹрӹм пидӹнӹт, ӱм шӹшкӹнӹт дӓ тӹлец молат. Книгӓн иллюстрацивлӓжӹмӓт автор ӹшке сирӓ. Авторлан книгӓм сӹлнештӓрӓш пелӓшӹжӹ палша. Маури дон Тарья Куннасын иллюстрацивлӓштӹ пиш ӹшке статян ылыт: ик картинок шукы изи элементӓн ылеш, седӹндоно книгӓм лыдын лӓкмӹкӹ, нинӹм угӹц дӓ угӹц тусарен анжымы шоэш.

Маури Куннасын книгӓвлӓжӹм 37 вескид йӹлмӹшкӹ сӓрӹмӹ. Ӹнде кырык марын тетявлӓлӓнӓт цевер картинӓн книгӓжӹ доно пӓлӹмӹ лиӓш йӧн улы. Книгӓн сӓрӹшӹжӹ семӹнь, изи годым ма лиӓлтмӹм мӓ раскыдын ӓштенӓ, тенгеок тетя годым ма лыдмы шӹренок яжон ӓшӹндӓрӓлтеш дӓ шамыш курымеш вазеш. Седӹндонок тетялык книгӓвлӓм лыкташ цацымаш.

Ти книгӓ проект вычыдымын кужын шыпшылтын. Эстонин тымдымаш дӓ шӹмлӹмӓш министерствын “Родньык халыквлӓн Программа” (Haridus- ja Teadusministeeriumi Hõimurahvaste Programm) палшыкшы доно проект содыки реализуялты. Финляндиштӹ текстӹм сӓрӹмӹ дӓ вёрсткым йӓмдӹлӹмӹ. Мары Элӹштӹ редакци дон правкым ӹштӹмӹ. Корона-пандеми велдӹк книгӓм Таллиннӹштӹ пецӓтлен лыкмы, вӓрӹштӹшӹ Мары ушем гач книгӓм шӓрӹмӓш лиэш. Сӓрӹмӹ книгӓм Мары Элӹштӹ библиотекӹвлӓшкӹ, школвлӓ дон тетя пичӹвлӓшкӹ, культура доно кӹлдӓлтшӹ учрежденивлӓшкӹ пайылат лиэш.

Книгӓн сӓрӹшӹжӹ дӓ проектӹм видӹшӹ лӹм доно, кого тау цилӓлӓн, кӱ ти книгӓм йӓмдӹлӹмӓштӹ кӓнгӓшӹжӹ дӓ пӓшӓжӹ доно палшен!

Юлия Куприна