понедельник, 28 октября 2019 г.
ЦИКМӒ - КЫШЕЦ ТЕХЕНЬ ЛӸМ ЛӒКТӸН?
"КЫРАЛШЫ" газетӹштӹ (1926, №3, 18 февраль) халанан (Козьмодемьянск) первиш лӹмжӹ гишӓн сирымӹ.
вторник, 22 октября 2019 г.
ӸЛӸШТӒШ ӸЛӸЖТӒШ
Пал Генай, Йынгы-Кушыргы
Кынам вӓл корнемжӹ тӹ шонгы тум лӹвӓк миэн шоэш?
Вет декабрьын, кымлышы кечӹн, 1964-шы ин...
Тӹ цаткыды тумым мӓ ӓтям дон пулан роэн валтышна...
Казоной Вал велнӹрак тӹдӹ кок-кым шӱдӹ и кытан курымым ӹлен-шалген...
Тум лӹвӓлнӹ соланавлӓ дӓ пошкырт-тарашныр-якынырвлӓжӓт тыр-шытыр лыкышты, кынамжы чоте тыргыж, ивлӓ вашт ош понгым, пӱкшӹм-мӧрӹм, эхельжӹмӓт погенӹт...
Мӹнят погенӓм вет!
Махань увервлӓм тӹ тум переген урден вӓл техень кужы ӹлӹмӓш вашт?
Ӹлӹштӓш вашт???????? Ане-ане, ӹлӹштӓш ӹлӹжтӓш! Тумым ӹлӹштӓш ӹлӹжтӓ вет, ане?!
Тӹ тум вӓржӹмӓт вет лач иктӹ – ТӸ остатка тум ӹлӹштӓш анжыктышашлык...
Цӓрӓ пушӓнгӹ вуйышты ТӸдӹ ӹшкетжок кечӓ ыльы (ылеш!!!)...
Кӱшнӹш мардежӹм кычен монгыр гӹц монгырыш коэштӓлтӹн...
"Ӹлӹжӹн кердеш витнӹ!" - манынна мӓ - "Техень ӱштӹвлӓ вашт перегӓлт кодын гӹнь!"
Лесник дон кушыргы хресӓньвлӓнӓ тум вуйыш анжен ӹшке вуйыштым ыдырен шалгат - мам ӹштет вара?..
Вара нӹнӹ пӹсӹ пиля дон цаткыды тумемӹм пӹсӹн пилӓш тӹнгӓлевӹ...
...
Мӓгӹрӓш тӹнгӓльӹм...
...Тумемжӓт мӓгӹрӓш тӹнгӓльӹ, дӓ вес пушӓнгӹвлӓжӓт чоте мӓгӹревӹ...
Шӹп кодшы марывлӓ вел мӓгӹрӹдеок пиляштӹм шыпшедевӹ - тум кӓпӹм пӹчкедевӹ...
"Йыыыжжж-выыыжж-йыыййвввыыыжж!" - пилӓштӹ пиш вӹцкӹжӹн ньыргыжын-мӓгӹрен шонгы пушӓнгӹм пӹсӹ пӱвлӓ доно шаныдеок тарваш-пӹчкӓш вӓрештӹнӓт...
Ӓтямжӓт мӓгӹрӹде векӓт – сӹнзӓжӹм ӧрдӹжӹш сӓрен-кӱӓнгден-кӓрен...
Вара - “Лым вӹлӓн пум аралок!» - манын мӹньӹм пингӹдӹн талаштарыш...
"Ррррррууууушшшшшт!" - тидӹ пуштмы йук!
Шонгы тумем лывыргы лым вӹк лыпшалт вазы - шӹргӹ сӹнзӓвӹд тӹдӹм лывыртен...
Пӧртӱсжӓт мӓгӹрӓш тӹнгӓльӹ - луды пӹлгом кӱшӹц аварген валыш, ойхырыш пушӓнгӹ вуйвлӓм элтӓлыш - дӓ сӹнзӓвӹд йурлаок ружгаш тӹнгӓльӹ...
Тӹнӓм ужын колтышым - ТӸ остатка тум ӹлӹштӓш пӹлгом вӓрӹштӹжок пижӹн кодын - цӓрӓ тум веле ӱлнӹ киӓ - поконьык гань...
…
ТӸ-шкет ӹлӹштӓш шӹргӹ вуйышты коэштӓлтеш - йыдым тенгеок шӹдӹрвлӓ коэштӓлтӹт векӓт...
…
Мӹньым выча...
Кынам вӓл корнемжӹ тӹ шонгы тум лӹвӓк миэн шоэш?
Вет декабрьын, кымлышы кечӹн, 1964-шы ин...
Тӹ цаткыды тумым мӓ ӓтям дон пулан роэн валтышна...
Казоной Вал велнӹрак тӹдӹ кок-кым шӱдӹ и кытан курымым ӹлен-шалген...
Тум лӹвӓлнӹ соланавлӓ дӓ пошкырт-тарашныр-якынырвлӓжӓт тыр-шытыр лыкышты, кынамжы чоте тыргыж, ивлӓ вашт ош понгым, пӱкшӹм-мӧрӹм, эхельжӹмӓт погенӹт...
Мӹнят погенӓм вет!
Махань увервлӓм тӹ тум переген урден вӓл техень кужы ӹлӹмӓш вашт?
Ӹлӹштӓш вашт???????? Ане-ане, ӹлӹштӓш ӹлӹжтӓш! Тумым ӹлӹштӓш ӹлӹжтӓ вет, ане?!
Тӹ тум вӓржӹмӓт вет лач иктӹ – ТӸ остатка тум ӹлӹштӓш анжыктышашлык...
Цӓрӓ пушӓнгӹ вуйышты ТӸдӹ ӹшкетжок кечӓ ыльы (ылеш!!!)...
Кӱшнӹш мардежӹм кычен монгыр гӹц монгырыш коэштӓлтӹн...
"Ӹлӹжӹн кердеш витнӹ!" - манынна мӓ - "Техень ӱштӹвлӓ вашт перегӓлт кодын гӹнь!"
Лесник дон кушыргы хресӓньвлӓнӓ тум вуйыш анжен ӹшке вуйыштым ыдырен шалгат - мам ӹштет вара?..
Вара нӹнӹ пӹсӹ пиля дон цаткыды тумемӹм пӹсӹн пилӓш тӹнгӓлевӹ...
...
Мӓгӹрӓш тӹнгӓльӹм...
...Тумемжӓт мӓгӹрӓш тӹнгӓльӹ, дӓ вес пушӓнгӹвлӓжӓт чоте мӓгӹревӹ...
Шӹп кодшы марывлӓ вел мӓгӹрӹдеок пиляштӹм шыпшедевӹ - тум кӓпӹм пӹчкедевӹ...
"Йыыыжжж-выыыжж-йыыййвввыыыжж!" - пилӓштӹ пиш вӹцкӹжӹн ньыргыжын-мӓгӹрен шонгы пушӓнгӹм пӹсӹ пӱвлӓ доно шаныдеок тарваш-пӹчкӓш вӓрештӹнӓт...
Ӓтямжӓт мӓгӹрӹде векӓт – сӹнзӓжӹм ӧрдӹжӹш сӓрен-кӱӓнгден-кӓрен...
Вара - “Лым вӹлӓн пум аралок!» - манын мӹньӹм пингӹдӹн талаштарыш...
"Ррррррууууушшшшшт!" - тидӹ пуштмы йук!
Шонгы тумем лывыргы лым вӹк лыпшалт вазы - шӹргӹ сӹнзӓвӹд тӹдӹм лывыртен...
Пӧртӱсжӓт мӓгӹрӓш тӹнгӓльӹ - луды пӹлгом кӱшӹц аварген валыш, ойхырыш пушӓнгӹ вуйвлӓм элтӓлыш - дӓ сӹнзӓвӹд йурлаок ружгаш тӹнгӓльӹ...
Тӹнӓм ужын колтышым - ТӸ остатка тум ӹлӹштӓш пӹлгом вӓрӹштӹжок пижӹн кодын - цӓрӓ тум веле ӱлнӹ киӓ - поконьык гань...
…
ТӸ-шкет ӹлӹштӓш шӹргӹ вуйышты коэштӓлтеш - йыдым тенгеок шӹдӹрвлӓ коэштӓлтӹт векӓт...
…
Мӹньым выча...
Подписаться на:
Сообщения (Atom)