Пал Генай, Йынгы-Кушыргы
Кынам вӓл корнемжӹ тӹ шонгы тум лӹвӓк миэн шоэш?
Вет декабрьын, кымлышы кечӹн, 1964-шы ин...
Тӹ цаткыды тумым мӓ ӓтям дон пулан роэн валтышна...
Казоной Вал велнӹрак тӹдӹ кок-кым шӱдӹ и кытан курымым ӹлен-шалген...
Тум лӹвӓлнӹ соланавлӓ дӓ пошкырт-тарашныр-якынырвлӓжӓт тыр-шытыр лыкышты, кынамжы чоте тыргыж, ивлӓ вашт ош понгым, пӱкшӹм-мӧрӹм, эхельжӹмӓт погенӹт...
Мӹнят погенӓм вет!
Махань увервлӓм тӹ тум переген урден вӓл техень кужы ӹлӹмӓш вашт?
Ӹлӹштӓш вашт???????? Ане-ане, ӹлӹштӓш ӹлӹжтӓш! Тумым ӹлӹштӓш ӹлӹжтӓ вет, ане?!
Тӹ тум вӓржӹмӓт вет лач иктӹ – ТӸ остатка тум ӹлӹштӓш анжыктышашлык...
Цӓрӓ пушӓнгӹ вуйышты ТӸдӹ ӹшкетжок кечӓ ыльы (ылеш!!!)...
Кӱшнӹш мардежӹм кычен монгыр гӹц монгырыш коэштӓлтӹн...
"Ӹлӹжӹн кердеш витнӹ!" - манынна мӓ - "Техень ӱштӹвлӓ вашт перегӓлт кодын гӹнь!"
Лесник дон кушыргы хресӓньвлӓнӓ тум вуйыш анжен ӹшке вуйыштым ыдырен шалгат - мам ӹштет вара?..
Вара нӹнӹ пӹсӹ пиля дон цаткыды тумемӹм пӹсӹн пилӓш тӹнгӓлевӹ...
...
Мӓгӹрӓш тӹнгӓльӹм...
...Тумемжӓт мӓгӹрӓш тӹнгӓльӹ, дӓ вес пушӓнгӹвлӓжӓт чоте мӓгӹревӹ...
Шӹп кодшы марывлӓ вел мӓгӹрӹдеок пиляштӹм шыпшедевӹ - тум кӓпӹм пӹчкедевӹ...
"Йыыыжжж-выыыжж-йыыййвввыыыжж!" - пилӓштӹ пиш вӹцкӹжӹн ньыргыжын-мӓгӹрен шонгы пушӓнгӹм пӹсӹ пӱвлӓ доно шаныдеок тарваш-пӹчкӓш вӓрештӹнӓт...
Ӓтямжӓт мӓгӹрӹде векӓт – сӹнзӓжӹм ӧрдӹжӹш сӓрен-кӱӓнгден-кӓрен...
Вара - “Лым вӹлӓн пум аралок!» - манын мӹньӹм пингӹдӹн талаштарыш...
"Ррррррууууушшшшшт!" - тидӹ пуштмы йук!
Шонгы тумем лывыргы лым вӹк лыпшалт вазы - шӹргӹ сӹнзӓвӹд тӹдӹм лывыртен...
Пӧртӱсжӓт мӓгӹрӓш тӹнгӓльӹ - луды пӹлгом кӱшӹц аварген валыш, ойхырыш пушӓнгӹ вуйвлӓм элтӓлыш - дӓ сӹнзӓвӹд йурлаок ружгаш тӹнгӓльӹ...
Тӹнӓм ужын колтышым - ТӸ остатка тум ӹлӹштӓш пӹлгом вӓрӹштӹжок пижӹн кодын - цӓрӓ тум веле ӱлнӹ киӓ - поконьык гань...
…
ТӸ-шкет ӹлӹштӓш шӹргӹ вуйышты коэштӓлтеш - йыдым тенгеок шӹдӹрвлӓ коэштӓлтӹт векӓт...
…
Мӹньым выча...
...Вара нӹнӹ пӹсӹ пилӓ дон цаткыды тумемӹм пилӓш тӹнгӓлевӹ... Шонгы тумем лывыргы лым вӹк лшыпшалт вазы...
ОтветитьУдалить"Рррррррууууушшшшшт!"- тидӹ пуштмы йук!
Но остатка тум ӹлӹштӓш шӹргӹ вуйышты коэштӓлтеш... Мӹньӹм выча...
Ӧрӹм... Ма тидӹ? Ти корнывлӓм махань йӧн доно сирӹмӹ? Ти корнывлӓм ты-ды-ды-ды, цецен пандым ыдырен кемӹ гань лыдын ак ке. Ти корнывлӓм келгын шанен лыдат. Тау тӹлӓт, Пал Генай, кырык мары шамаквлӓм кычылтын, техень образвлӓм шачыктен мыштет, мӓмнӓн йӹлмӹнӓн пайдажым анжыктет, вет йӹлмӹнӓжӹ йӓлвлӓ дорц изишӓт худа агыл, дӓ малын мӓ тенге тумаенӓ, кодшы жепӹн тидӹлан ӹненӓ...
Пал Генай ти цаткыды шонгы тум доно кырык мары тӹвӹлӓнӓм, йӹлмӹнӓм анжыктынежӹ ылын? Лачокат вӓл кынам-гӹнят ти тумна тенге кенвазеш? Мӓ ӹшкеок ма тидӹм тенге пилен шуэн, урыктен колтенӓ? Вот махань шанымашышкы автор мӓмнӓм канда. А если техень мӹндӹрнӹ ӹлӹшӹ кырык мары ӹрвезӹ техень лиӓлт кердмӹм ужеш гӹнь, то мӓжӹ слӧпӧйвлӓ ылына дӓ ӹшке йӧрӹлт вацмышкына ладнанок ашкедӹна?
Тум кенвазеш генят, эхель гецше вес тум кушкын шагалеш.Эхель-тиде вес курымжы.
ОтветитьУдалитьЭхель гӹц вес пушӓнгы шачеш, тидӹ тенге-йӓ. Но шукы эхель ло гӹц ик эхель гӹц веле векӓт. Дӓ эче кынам йори изи тумым шачыктат, улы техень питомниквлӓ, тӹштӹ анжат. Но седӹ шыргыштӹ иктӓт ак анжеп, тенгеок эхель гыц вес изи тум шачеш дӓ кушкеш. Седӹндон, ойхыраш ак кел.
ОтветитьУдалитьЕсть такая привычка у марийцев: стесняются своей национальности и стараются скорее от него избавиться. Но как избавишься от своего ДНК? Особенно это касается тех чиновников, которые сидят наверху, ведь они общаются в основном с высшим кругом, а у них свои фишки, а их как им кажется считают за низшее звено.Вот и хотят скорее свалить своё дерево.А зачем стесняться? Ведь марийцы, мордва, мещера, мурома, меряне и др.- это коренные жители этих мест.Они гордиться должны, а не пресмыкаться перед пришлыми вятичами.Но нет, видимо здесь причины совсем другие.
ОтветитьУдалитьВ древней летописи сказано: "Привёл ВАятко род свой и сел с ним на Оке и были они из ляхов(поляков), отсюда и название "вятичи".
Удалитьне ВАятко, а Вятко.
УдалитьТи лыдышым эче вес семӹнят ынгылаш лиэш. Сӹмӹрӓлт кешӹ тумжы - тидӹ авторын шачмы вӓржӹ дон кӹрӹн кемӹ кӹлвлӓжӹ. А сек остатка пӹлгомыш вӹсен кешӹ ӹлӹштӓшӹжӹ - тидӹ лач интернет кӹлжӹ веле.
УдалитьАй-яй, Валька! Пиш цӱдеем - ти (ӹлӹштӓш-интернет) образетшӹ пиш яргатан каяш тӹнгӓльӹ - ӹшлӓнемжӓт... Коментвлӓэтжы соок пуры дӓ ышан ылыт... Кого тау, шергӓкӓн кушыргы тӓнг!
ОтветитьУдалить