Пӱкшӹм погаш.

Геннади Смирнов, Йынгы Кушыргы

Кӓнгыж пӹтӹм семынь мӓ пӹркем отерлӓвлӓ мыч пӱкш кӹчӓл кеӓш яратенӓ ыльы. Шӹренок Йынгы тӹрыштӹ, нӱштӹлмӹ паштек, жар сиремӹштӹ пачангмы годым картла, аль кӹзӹлӓ мадаш нерат линӓӓт иктӓжы трӱк сыгӹрӓл колта: «Ыржа пӱкш поспеен сӓй! Пӱкш кӹрӓш ӓлдок кена!» Дӓ цилӓн дружнан Лӱзӹн сола монгырыш пыракан корны мыч пӹсӹн тыпырткен кенӓ ыльы. «Ыржа пӱкшж...» - техень лӹм дон Йынгы-Кушыргы ӹлӹзӹвлӓ Лӱзын монгырыштыш ныр покшалан изи пӹркем отерлӓм лӹмденӹт ыльы. Тӹштӹ и гыц иш аяран дӓ сотыракат тама пӱкшжӹ анзыцрак поспея ыльы. Тӹ изи ыржа пӱкш вӓрӹм ӹлӓлшӹвлӓ, дӓ осовын шонгы эдемвлӓ, чоте перегӓш цацат ыльы. Мӓ тӹдӹм пӓленнӓ дӓ йывырт вел, иктӓт ӹнжӹштӹ ужеп, тӹшкӓ лош пырен кенӓӓт ӱлнӹ кечӹш пӱкш авахавлӓм кӹрӹн майкы понгышыш, ӓль кӹшӓнӹш шӹшкӹннӓ. Пӱкшжӹ аваха гӹц худан айырлалтын гӹнь шукым кӹрделна — кӹшӓнӹм вел теменӓӓт мӹнгеш Йынгы сирӹш валенӓ. Корны мыч пӱкшӹм ыжар аваха лоэшок пӱ дон пачын тотлы нӱшмӹвлӓм айырлен качкын пӹтӓренӓ ыльы. Паштекнӓ иктӓ хресань ныр пӓшӓ гӹц толмы семынь тӹ авахавлӓм ужешӓт когон шӹдешкӓ ыльы. Вара мӓмнӓм вырсенӹт: «Пӱкш поспейӹмеш пӹркем отерлӓш пыраш ак яры! Дӓ тӹшкӓвлӓжӹмӓт кагак дон вел ӓяш лиэш! Анжок маняр тӹшкӓм тодышт кодендӓ!!!
Пӱкш погым веремӓ толмыкжы пӹркем отерлӓвлӓ мыч коговлӓ сага тетявлӓштӹ чоте пӱкшӹм погаш палшенӹт. Мӓжӹ изи шыжарем дон соок пашкуды тӓнгемӹн папижӹ сага каштынна. Цилӓн тури мешӓквлӓм керем дон оголвлӓ гӹц ялштен дӓ пулыш шайылан сӓкӓлтеннӓ. Цилӓн цаткыды пӹркем кагаквлӓм кидеш кыченнӓ (тӹ кагаквлӓжы цилӓ солаштыш пӧрт вуйвлӓштӹ шукы и перегалт киэныт векӓт...). Цилӓн анзылвац дон ылынна. Анзылвац оголвлӓжым ӹштӹ йӹр ялштеннӓ дӓ анзылан кого кӹшӓн постол пӱкш оптым вӓрӹм ӹштеннӓ. Пӹркем вуйышты пӱкш авахвлӓм ужмык кагак дон тӹ тӹшкӓм пӹсӹрӓкӹн ӓяш келеш ыльы. Дӓ тӹ веремӓнок ӓйӹм семӹнь тӹшкӓм переген анжаш келӹн — кынамжы нӹжӹлгӹ пӹркем пандет куштылгын кӹрӹн кердеш вет. Техень тӹшкӓ тодыштмы гач пӱкш погышывлӓжӹм солаштына воксьок ак яратеп ыльы. Когон вырсенӹт ти худа йылам пӓлӹмык... Яра, тевеш пӹркем пандым ӓйӹмӹк, тӹшкӓ вуйым ик кид дон кычен весӹ донжы пӱкш авахавлӓм кырӓш да анзылвацыш пысӹрӓкӹн опташ келеш ылын. Дӓ постарым семӹнь вуйым цилӓ монгырышкыла сӓрен вес пӱкшӓн тӹшкӓм кӹчӓл моаш цаценнӓ. Тӹнь ат поспейӹ гӹнь вес погышы тӹнь анзыцет шагалешӓт тӹньым пӱкшдеок коден кердеш. Техень мыштымаш пӱкш погым гач пиш керӓл ылын. Анзылвацет теммӹк тӹдӹм мешӓкӹш ястӓретӓт, пакыла погет. Мешӓкет нелеммӹк тӹдӹм иктӓ мӹндӹрцок пӓлӹм вӓреш шӹнден коденӓ ыльы. Кынамжы, тӹ вӓржӹм монденнӓ, дӓ тӹнӓмжӹ шукы веремӓм мешӓк момы якте ямдаш вӓрештӹн. Когон орланаш вӓрештӹн гӹнят, мам ӹштет вара, - ӹшкеок ороды ылынат вет. Мешӓк теммӹк отерлӓ гӹц лӓктӹн иктӓ цевер сиремӓн неркӓэш цилӓн пырен шӹнзӹнӓӓт кӹрӓн поспейӹш пӱкшвлӓм аваха гӹц шӹгӹлен лыктынна. Мӹнгеш мешӓкӹш тӹ айыртым пӱкшӹм оптымыкжы чоте пыжленӓ ыльы — пукшнӓжӹ пел мешӓкӓт ак код ыльы. Тӹнӓм яжоракын тумаяш келеш ыльы — пакыла, мешӓк теммеш, погаш ӓль токына кеӓш... Ма яжорак ылеш? Тӓжӹ мам тумаедӓ вара тидӹ гишӓн?