Тенге лиӓлтӹн, но лач кӹзӹт вел мӹнь Л.П.Васикован Географин кырык мары лӹмдерӹм цӱдеен дӓ пиш яратенжӓт лыдам дӓ лыдмы вашт шотеш пиштӹмӹ Лидия Петровналан дӓ цилӓ палшыш халыкланжат пиш кого таум келесӹнем... Ай-яй махань керӓл пӓшӓм ӹштенӹт!
Но... Цилӓ географи лӹмвлӓм пындашдымы халык шӱндӹк гӹц иктӓт трӱк постарен лыктын ак кердеп векӓт... Тенге гӹнь ӓлдок ӹшке солавлӓнӓ йӹр анжалына — ӓнят кыды-тидӹ карем-неркӓ-ӓнгӹр-лидӹ-лык-ныр... лӹмвлӓ лӹмдерӹш пырыделыт?!!! Тенге мӓ иквӓреш яжо пӓшӓм ӹштен кердӹнӓ, дӓ курымеш яратым вӓр лӹмвлӓм перегӓш палшенӓ...
Тевеш, мынят ти лӹмдерӹштӹ Йынгы-Кушыргы сола лишнӹш вӓр лӹмвлӓм кычӓльӹм дӓ шукымок шӹм мо...
Куштылгырак кӹчӓлӓш лижӹ манын техень рекомендацим пуэм. 1/Лӹмдерӹн файлым (васикова_мутер.pdf) ӹшке компьютырыш кӓчӓен нӓлмӹлӓ. 2/васикова_мутер.pdf файлым Adobe Acrobat Reader программы дон пачмыла. 3/"Поиск" лӹмӓн окням пачын тӹшӓк географи лӹмӹм пецӓтлӹмлӓ дӓ "далее" лӹмӓн конопкым темдӓлмылӓ. Теве пижӹктем "Кого лидӹ" лӹмӹм анжыктымыжым.
Кӹчӓлӓш пиш куштылгы лач тренируялтда вел пыйырт...
Пашӓдӓ/пӓшӓнӓ ашныжы!!!
Тевеш ти вӓрвлӓм тенге кӹчӓлӹн Васикован лӹмдерӹштӹ шӹм мо, дӓ ӹнде пижӹктем:
Кӱшлык (Кӱш лык) — тидӹ солаштына кӱшӹл ӧлицӓ,
Ӱллык (Ӱл лык) — ӱлнӹш ӧлицӓ,
Микитӓ лык — сола покшалнышы тореш лык,
Сприлык — шӹм пӧрт кытан ӧлицӓ (мӓмнӓн пӧртнӓжӓт тӹштӹ ыльы...),
Весир (Вес сир) — карем вес сирӹштӹш кужы ӧлицӓ,
Кугилӓ карем — кок каремӹм ижӹ ӓшӹндӓрем (коктыштат Кремет вӓрвлӓ ылевӹ, а кымшы Керемет вӓр Йынгы вес монгырны, кырык покшалны изи куп-йӓр постол лаксы ыльы, кого ӱэ лӹвӓлнӹ...),
Ольгын лык — тидӹ Йынгышты (Сазан-ӓнгӹр лӓкмӹ вӓр) тагынам перви тӹштӹ вӹд вӓкш ылын. Хозажы Ольгы лӹмӓн ӹдрӓмӓш ылын...
Казоной шӹргӹ — кӱшӹл суасламары шӹргӹм тенге лӹмдӓт ыльы,
Ӓпшӓт нер — изи неркӓ Ӱл лык дон Весир лошты. Тӹшток ӓпшаткудыжат перви ыльы,
Кого йӓм — Йынгышты ти лӹмӓн кок йӓм ыльы. Иктӹ Аштавай ваштареш, весӹжӹ ӱлнӹ — Сазан-ӓнгӹр гӹц пыйырт кӱшнӹрӓк. Кок варге яратым нӱштӹлмӹ вӓрвлӓ.
Изи йӓм — Йынгышты тетявлан яратым нӱштӹлмӹ вӓр,
Шанавӹл урмаш — Йынгы сир, Сазан-ӓнгӹр гӹц ӱлнӹрӓк. Тӹ вӓрӹштӹ шанавӹл йишлӓ ӓйӹнӓлтӹн цилӓ цӹреӓн кӱэрвлӓ урмаш гӹц лӓктӹн кайыт,
Пошкырт вӓкш — Кожваж ӓнгӹрӹштӹ урын валыш тошты вӓкш вӓр.
Казоной пал — Васикова семынь «Казоной вал», но шанымашем дон тидӹ самынь. Тӧржӹ «Казоной пал» лишӓшлык векӓт. Ти вӓр суасламарын казоной шӹргӹ шайылнырак (палны) ылеш. Суасламары мулӓндӹ вашт кетӓт вара мӹнгеш Кырык мары мулӓндӹш лӓктӓт...
Ондрин Валька (Валентин Афанасьев) эче Йынгы-Кушыргы монгырын ти вӓр лӹмвлӓм ӓшӹндӓрӹш (Васикован лӹмдерӹштӹ уке):
Цӧклӹм лидӹ
Когоӓнгӹр лидӹ (Когонь ӓнгӹр)
Ондривал карем (Ондри вал)
Ангелина Асланова ти вӓр лымвлӓм пижӹктӹш (тожы Васикован лӹмдерӹштӹ уке):
Опакси лаксы
Нонан затон
Пандин сӓрӓн
Нина (лӹмжӹм вел сирен) ӓшӹндӓрен ти вӓрвлӓм сирыш:
Мирон карем (Ондри вал ти каремӹштӹ йоген лӓктеш)
Пакыла кыце гӹнят ти спискӹм пасна ӹлӹштӓшеш сирӓш вӓрештеш витнӹ - вес солавлӓ гӹцӓт тӧрлӹмӓшвлӓ толыт гӹнь. Пиш выченӓ - сиремӓдӓ, когон вет керӓлла чучеш тетявлӓлӓн, ыныкавлӓлӓн... Наукыланжы осовын керӓл. Цилӓ палшызывлан лывлӓм халыклан анжыктенӓ! Ӓлдок-ӓлдок изи яратым мулӓндӹнӓн вар лӹмвлӓм курымеш постарен перегенӓ.
