МӸНЕР АМАШВЛӒ (вадывекӹ...)

Кечӹ вадывекӹлӓ сӓрнӓлмӹк алык пыйырт йонгатаэмӓш тӹнгӓлеш. Тӹнӓм хресӓньвлӓнӓ арававлӓштӹм эчеӓт кӹцкӓтӓт мӹндӹр алыкыш кӓвӓнлӓш лӓктӹт. Кӓнӹм паштекет цилӓн кымылзын хытырланат, цудыргыш арававлӓ вуйта пӓшӓш агыл, вуйта сӱӓнӹш кыдалыт. Лач крӓпля дон шеньӹк вуйвлӓ пӹзӹргӹш кутанвлӓ лӹвӓц лӓктӹн кайытат ӧрдӹж эдемӓт тӧрӧк цакла — ти тӹшкӓ сӱӓнӹш агыл, а пиш керӓл пӓшӓм ӹштӓш талаша...
Алыквлӓ мыч валым мыч цилӓн цӱдееннӓ дӓ ӹшке ӹшкӹмӹм хваленнӓ — вет ӓрня вел Шурыш толмыкнажы эртӹш, а йӹрвеш уже ик шуды лаштыкат ак куш. Цилӓ сӓрӓн салымы, вуйта нӹжӹн лыкмы, шуды коштымы-авартымы, дӓ кӓвӓнвлӓш оптен-ташкен кузыктымы! Тевеш ӹнде корны сагаок кӱкшӹ кӓвӓнвлӓ шалгат, изин-олен лудемӹт, тел якте хресӓньвлӓнӓм ӹнде вычат...
Тӹнӓм, иктӓ ӱштӹ аяран кечӹн марывлӓнӓ тиш имни тирвлӓ дон кыдал миӓт дӓ шудым кӓвӓнвлӓ гӹц возывлӓш пиш пӹсӹн, шеньӹк паштек шеньӹкӹм, ташкен-лаптыртен оптат. Шукырак пырыжы манын шудым кӱшӹц палшыквӓрӓ дон пӹзырӓт дӓ чангым мычашжым цаткыды вӹрӓн дон тир арата йӹр лыпшалын ушнат дӓ тӹ вӹрӓнӹм чӹмен ялштат. Ак ситӹлӓ каеш гӹнь, вӹрӓнӹм сӹсӹртӓт дӓ эче икманяр шеньӹкӹм вӹлец пиштӓт. Варажы пашкар дон ижӹ цаткыдыракын пӹзӹрӓт дӓ тирвлӓштӹм кужы цуцаш рӓдлӓнӓт. Мӹндӹр корныш лӓкмеш возы покавлӓм крӓпля дон ыдырен кечӹш шуды лаштыквлӓм валтат дӓ иквӓреш цымырен кӱш, тирешкӹ лӹвӓк шуат... Ато вет кужы корны мыч кутанвлӓштӹ чоте шиӓнгӹт... Но, сойток изи шуды пучкавлӓ тир кырны мыч ямын кодыт, а морен-калявлӓ йыдым тӹ тотлы шудым качкаш погыненӹт - пышкыды лым вӹлан кишӓвлӓштӹ вел кодыт: морен кишӓ раскыдынок каеш, каляжы пиш тыгыдын - вуйта лым вӹлвӓлӹм керемет-ыргызы уждымы шӹртӹ доно ырген...
...Яра, тидӹ телӹм вел лиӓлтеш, а покажы вет вадемшӹ жепӹн хресӓньвлӓнӓ ӱл алыкыш кыдал миэвӹ. Цилӓн анжыктыдеок ӹшке пӓшӓштӹм пӓлӓт. Вӓтӹвлӓ тетявлӓштӹм сагаштырак шагалтен кошкыш шуды кӓштӓвлӓм крӓпля дон цымыраш тӹнгӓлӹт, дӓ пиш йӧнӹн капналат... Капна паштек капнам - когон пӹсӹн аралат...
...Иктӓжӹ шуды лӹвӓц амален кишӹ кӹшкӹм мол ыдырен лыктеш, дӓ трӱк лӱдӹн колтаат йукын царгыжаш тӹнгӓлеш. Тӹ кӹшкӹм анжаш изижӓт-когожат тӧрӧк цымырнат дӓ шӹренжок крӓплявлӓ дон шин пуштыт — кӹшкӹвлӓ гӹц цилӓн пиш лӱдӹнӹт...
...«Пӓшӓ ак вычы! Ӓлдок-ӓлдок пакыла капналенӓ!» - иктӓ шонгырак пелештӓ дӓ тӹнӓм цилӓн кӓштӓвлӓштӹ мыч шӓланӓт дӓ пакыла эче пӹсӹрӓкӹн шудым ыдырат...
...Лач жепдеок колыш кӹшкӹ вел оты лӹвӓлӓн киэн кодеш — йӹлгӹжшӹ кӓп вӹлӓнжӹ уже шӹнгӓ дон кыткывлӓ погынаш тынгӓлӹт... Качкышым моныт... Ӹлӹмӓш дон колымаш пиш цаткыды кӹлӹм кычат, ане вет?!...
...Теве сӓрӓннӓ йӹр ик шуды лаштыкат ӹш код — капнавлӓ вел лыптык-лаптык кузен шӹнзӹнӹт... Ӹнде кӓвӓнлаш келеш!..
Цаткыды марывлӓ шеньӹквлӓм йӓмдӹлӓт, мытык вурдан дон кужы вурданат лишӓшлык.., тӹшкӓ логӹц тавар йук шакта — кӓвӓн ӹрдӹм йӓмдӹлӓт...
Имнивлӓм туарат, но амытыштым имни шӱэшок кодат дӓ тарта вӓреш кок монгырешӓт кужы вырӓн мычашвлӓм ялштен шындӓт. Техень йӧнештӓрӹмӓшӹм йори кого капнавлӓм кӓвӓн вӓрӹш шӹдыртӓш лижӹ манын ӹштенӹт.
Ти пӓшӓжӹ ӹрвезӓшвлӓ лошты сек яратымы ылын. Тӹдӹ верц тетявлӓ ӹшке лоштыштат когон кредӓлӹнӹт дӓ имни хозавлӓжӹмӓт, кыце мыштенӹт, кынамжы мӓгӹрӓлтен мол, сарваленӹт... Тенге вет - имни дон ровотаяш цилӓн яратенӹт... Лоштышты мӹнят ылынам...
Толкан марывлӓ кӓвӓн вӓрӹм айырат, вара покшаланжы кужы кӓвӓн ӹрдӹм рокыш шыралын шагалтат, вӓржӹ лапатарак гӹнь кӓвӓн пындашеш эче шӓнгӹм шӓлӓтен шуат...
Тӹ жепӹн уже имниӓн ӹрвезӓшвлӓэт пӹтӓриш капнавлӓм канден кодатат, мӹнгеш - весӹвлӓлӓн, икӓна иктӹм эртен кыдалыт, цӓрӓ ялышты дон имни монгырым йышкырат, сермӹц мышач донат лыпшат, йукын-шишкалтенжӓт чоте патырланат...
Анжыдок уже ӱлӹк тӹрген нӹнӹ йӹпшвлӓштӹм капна лӹвӓк шырат, вӓрӓнӹм йӹпш мычашвлӓ йӹр лыпшалыт дӓ покшал кытжым капна вӹк шуэн имништӹм тарвӓтӓт... Тӹ имнивлӓнӓ чоте ышан ылевӹ — трӱк мол ак тӹргеп, лач изин-олен тӓрвӓнен вӹрӓнӹм чӹмӓт, дӓ вара вел, нелӹцӹм шижмӹк, цӹтӹрнӓлтӹт, пышарен мол колтат, дӓ кого капнаэтӹм вӓр гӹц тӓрвӓтӓт...
Капна вӓреш кодшы шудым тӧрӧк ӹдӹрӓшвлӓ (техень мыжырвлӓ лоштат вет соты яратымаш йук лыкдеок шачын... ой-ёй, шачын-шачын...) крӓплявлӓ дон постарат дӓ сагашы капнаш шуат. Тенгеок шыпшедӹм корны мыч ямын кодшы лаштыквлӓм погат — ик кишӹ вургат алыкеш ӹнжӹ код...
Теве тӹнгӓлеш! Кок-кым мары иквӓреш капнаш шеньӹквлӓштӹм пиш келгӹн шыралыт дӓ дружнан тӹ капнам кӱш лӱктӓлӹн вуйышты гач лач кӓвӓн ӹрдӹ сагарак шуат. Тенгеок вес монгыр гӹц капнавлӓ кӓвӓн вӓрӹш чонгештен миӓт... Кӓвӓннӓ пиш пӹсӹн кушкаш тӹнгӓлеш...
Ти жепӹн кок-кым пӹсӹ сӓмӹрӹк ӹдрӓмӓш/ӹдӓрӓш кӓвӓнӹм ташкаш кузат — крӓпля дон кӓвӓн ӹрдӹ йӹр шудым шӓлӓтен шӓрлӓт. Вуйыштым савыц дон шӱ йыр пӹтӹрен шӹнденӹт - ик цаштыра вургат нӹжӹлгӹ вӓрвлӓм ӹнжӹ тыкӓл...
Э-э-эх! Махань сӹлнӹ ӹштӹмӓш тӹнгӓлеш! Вуйта тагынамок тамахань мужан вуйлатышы халыкнам курым гыц курымыш ти пӓшӓм ружген ӹштӓш тымден.
Техень цӱдӓ йиш театр ӧрдӹж гыц анжаш гынь пачылт кеӓ...
Сӓрӓн... Аяран... Йӹлгӹжеш Шур... Йӹр симсӹн валгалтеш... Коэштӓлтеш уала... Мардеж пӹлӹм вӹстӓрӓ... Пӹл вашт кечӹялвлӓ лактӹн ӱлӹк валат — вуйта кӓван ӹрдӹвлӓ... Пӹлвлӓжӹ цӱдӓ кӓвӓнвлӓ ганьок тӹ аяр ӹрдӹвлӓ йӹр аралалтыт...
Техеньӹ алыкышты пӧртӱ...
Алык мыч халык... Сӓмӹрӹк-ӹлӹшӹрӓк-шонгы — цилӓн иквӓреш... Крӓплявлӓ-шеньӹквлӓ шуды дон мадыт... Вӓрӓнвлӓ имнивлӓм капнавлӓ дон ушат... Капнавлӓ кӓвӓнвлӓшкӹ пыратат ямыт... Ӓйӹнӹш атыл вел корныштым анжыкта — кӱшӹцӹн лач кечӹяллаок каеш... Кӓвӓн ӹрдӹвлӓ мыч, кечӹялвлӓ мыч, кӱшкӹлӓ кузат кӓвӓнвлӓ...
...Теве остатка шуды лаштык кӓвӓн вуйыш кузен вазы, пӹркем артемвлӓ кӓвӓн ӹрдӹш чиктен сӓкӹмӹ, кӓвӓн ташкышы сӓмӹрӹк ӹдӹрӓшнӓ кӓвӓн вуй гӹц йошт - йыжнен вала... Лач вырт-варт, пыйырт вел пачылт кеӓ ош кужы ялжы, но йӹр шалгыш млоецвлӓм тӹ ужмаш валгынзышлаок йӹмыктара дӓ яратымаш коэ тӧрӧк йӓнг кӧргӹвлӓм лыпшаш тӹнгӓлеш...
Техеньӹ алыкышты халык...
Тӹ шуды ӹштӹм жепӹн Кырык Мары халыкын сек соты шанымашвлӓ шолын-аварген лӓктӹт дӓ кечӹял мыч пӹлвлӓ лош кузен пиш кӱшнӹ курымеш перегӓлтӹт...

(пыйырт эче кодын...)

КУШЫРГЫШКЫ ТОЛАШ МАНЫН

Пал Генай, Йынгы-Кушыргы

Тевеш, анжалдок, видеом ӹштӹшӹм...
Пытӓрижӹ кек-комбым ханга лаштыквлӓ гӹц пычкеден-чанген погышым...
Чиӓлтӓш тӹнгӓльӹмӓт тама йиш ӓшӹндӓрымӹ ӹлӹмӓш лаштыквлӓм тупеш, шылдыреш, кӓпеш рисуен анжыкташ цацышым...
Воксьок художник ам ыл - лач рокым ыдырыш цӹвӹлӓ вел рисуен/чиӓлтен мыштем...
Мам ӹштен мыштышым вара? Анжем-анжем - когонжок худа агыл векӓт... Сойток тама ӓшӹндӓрымӓшвлӓм вуй кӧргӹ гыц лыктеш... Кырык мары йиш мыры мол солана гишӓн лӓкты - тӹдӹм видеошты лыдын кердӹдӓ...
Иктӓжӹ ти лыдышым семеш пиштӓт гӹнь пиш сусу лиӓм - ӓнят мыралтат дӓ интернетӹш лыктыт... Вара тӹ мырым мынь пакыла кычылтнем - техень тумайымашемӓт улы...
Яра, шукым ам сирӹ - анжалдок!..

Кушыргышкы кеӓш манын...

ПИ

Ондрин Валька
Йынгы-Кушыргы

Иктӹ, кокты, кымыт, нӹлӹт,-
Кырык кӱшнӹ шӹнзӓ кӹлӓт;
Ылеш кӹлӓт тумын ач,
Амасашты сыравач.
Кӹлӓт кӧргӹштӹжӹ ямак,
Амасажым пачшы - шамак.
Амасажы лижӹ виш -
Кыргыж кузенӓ мӓ тиш!

Мона ма керӓл шамакым,
Лыкташ питӹрӹм ямакым?

Теве-теве, тӓгӱ кердӹ:
...Ылын тидӹ пиш шукердӹ.
Ик солашты ӹлен пи,
Кого, костан, луды пи.
Пален пӓшӓм пиш яралын,
Пыт пӧрт-кудыжым оролен.
Ӹнян ылын пи хозалан,
Вӓтӹжӹлӓн дӓ ӓзӓлӓн:
Шалген шекде кечӹн-йыдын
Кудывичӹштӹжӹ шӹдын.

Но лиӓлтын самынь иктӹ
(Тиш пӹлышвлӓм ӹнде виктӹ):
Шарык ирок шушыр лин-
Агыл моло "пӓшӓ" пин?
Ӓнят, самынялт, тӹргештен?
Хоза пи вӹкӹ шӹдешкен:
Кого пандым шуэн колтен,
Капка тӱгӹ лыктын колтен!

Пи тӹнӓм когон орланен,
Седӹндоно пиш церлӓнен.
Кӱ-йӓ, тӹдӹн ойхым ужын,-
Ӧрдӹжӹштӹ каштын, шужен.
Пырен кеет ӹнде кышкы?
Толын миэн пи шӹргӹшкӹ:
Калям молы трӱк роалта,
Морен кычашат шаналта.
Теве ик моренӹм покта-
Поктен веле тӹдӹм шокташ...
Тӓгӱ пырен кеӓ анзык
(Кӱ техеньӹ, корным ванжа?)
Пӱжӹм шӹдӹн-шӹдӹн пыреш-
Ой-ой, ылеш тидӹ пирӹ-ш!
Цаца тӹдӹ лач шкӹлӓнжӹ,
Ух-х, кые шыклана, анжы!

Пинӓ толшы вӹк кечӓлтеш,
Тӹдӹжӓт ваштареш лӓктеш:
Пырын, кӓпвлӓштӹм шыпшедӓт,
Иктӹ-весӹм лач кышкедӹт!
Шалгат ваштарешлӓ тӹрген
(Морен тагынам сӹсӹрген):
Когон-когон коктын цацат,
Иктӹ-весӹм вуйта царгат.

Вара виштӹ нӹнӹн пӹтен,
Киӓт иктӹ-весӹм шӹкен:
-Яра!-шӹрен шӱлӓ пирӹ,-
Ылам мӹньтагачы пуры...
Ам ли тӹлат мӹньӹ тышман,
Ам вӹрӓнгдӹ такеш ышмам...
Пирӹ ат ыл тӹньӹ, ужам,
Пачетшӓт- лаштыра, кужы...

-Пирӹ ам ыл, тидӹ тенге,
Ат ыл тӹньӹ мӹлӓм тангем.
Ӹнде сӹнген ат керд гӹньӹ,
Мам когонжы ырлет тӹньӹ?

Изиш эртӹмӹк верема,
Коктын тагыце пуремӹт:
Киӓт шушырвлӓштӹм нылен,-
Тенге шӹргӹ лошты ылын...

Пирет пим сагажӹ ӱжӹн:
-Мам ӹшкетет каштат шужен?
Ке сагаэм пирӹ партьыш..."-
Шаям тенгелӓ кашартыш.

Мам тумаен пинӓ, пӓлок:
-Яра,ӹне,- манеш,- ӓлок..."
Ӹшкедурешӹжӹ шудалеш,
Пирӹ паштек гӹнь кыдалеш.

Пи дон пирӹнӓ иквӓреш
Теве толын пырат вӓрӹш:
Пивлӓм пирӹвлӓ вет пӓлӓт-
Тиштӹ пинӓм тӧрӧк ӓрӓт!
Яра кандышет талаша:
"Мӹньӹн,- манеш,- пи, пелӓшем.
Мӓ сагана лиэш керӓл,
Кӹтӧм моло кердеш сӓрӓл!"

Ядаш миӓт КОГО докы
(Пи ӹжӓлӹн шалга покан).
Теве КОГОн вычат шаям,
Тӹдӹ шӱжӹм олен ӓйӓ:
-Яра, тидӹ тенге лижӹ
Мӓ сагана каштшы пижӹ!

Вот кыцелӓ лин-ӹштӓлтӹн,
Пинӓ пирӹшкӹ сӓрнӓлтӹн...
Изин-олен кӓнгӹж эртӓ,
Вара шӹжӹ. Лым уж пӧрта.
Пирӹ партьышты пи ӹлӓ,
Йӓнгжӹ пилӓок со йыла.
Тӹдӹм лач керӓлеш кычат,
Шке веремӓм зверьвлӓ вычат.
Сӹгӹрӓлӹт вадын тӹдӹм:
-Кенӓ мӓ солашкы йыдым.
Тӹнь кешӓшлык ылат анзыц,
Кышты шарык улы, анжаш!
Пӓлет шотым тӹньӹ тӹштӹ,
Тенгелӓн разведкӹм ӹштӹ.
Сӓрнен толмыкет, пу юкым,-
Линӓ пӓлӹ- шарык шукы.

Колышт нӓлеш тидӹм пинӓ:
- Яра, келеш гӹньӹ, кенӓ...
Угӹц шукым ӓшӹндӓрӓ,-
Тенге толеш лишӹл варӹш.

Пырат нерӹш тотлы пышвлӓ-
Шке солажым пинӓ тӹшлӓ.
Вара пырен кеӓ выртын,
Шке кудвичӹшкӹ йывыртын.
Пырен вазеш витӓ сага,
Тӹштӹ ылыт шарык, тӓгӓ...
Амаса юк пӧртӹн шакта-
Кудывичӹш хоза лӓктӹ!

Эртӓ кудыш, толеш мӹнгеш
(Цилӓ кӓпшӹ пинӓн тӹнгеш),
Капка-пичӹвлӓм тӹкӹлӓ,
Сӓрнӓ тӹшкӹ-тиш тӹхӓлӓ...

Пиш жӓлӓя мары юкын:
- Костан пиэм ӹнде уке.
Такеш вырсенӓм вет тӹдӹм,
Самынь ылын мӹньӹн шӹдем.
Кышты ӹнде вӓл пиэмжӹ?
Эх, ышемжӹ, эх, ышемжӹ...

Монден ылмыжым шӹргӹштӹ,
Пинӓ хоза док тӹргештӓ.
Сусу-сусун пиш йӹнгӹсӓ-
Кудывичӹ лин ӓнгӹсӹр!
Эх, кыцела вет лиӓлтеш,
Эртӹшӓт цилӓ мондалтеш.

Шукы шалгат нӹнӹ мадын,
Келгӹ йыдыш пыра вады.
Вара пи пӓшӓжӹм ӓштӓ:
-Малын,-шана,- тидӹм ӹштӓш?"
Шанымашым нелӹм шуа,
Шке "йӹвӹртшӹм" пачын пуа:
- Вычат,-манеш,- сола лишнӹ.
Пиры партьы. Лидӹ кӱшнӹ."

Мары пижӹм пиш ниӓлтӓ,
Тагышец пичӓлжӹм валта.
Вара канда ӱжӹн йӓлвлӓм,-
Толыт шукын пичӓлӓнвлӓ.
Пиры йыхым сӹнгӓш лиэш,
Йӓмдӹлӓлтӹт вырт вӓшлиӓш.
Вӓрӹн-вӓрӹн шӹлӹн шӹнзӹт:
Ӹнде пӹсӹн анжы сӹнзӓ!

Пи мӹнгешлӓжӹ кыдалеш:
-Йӹле ӱжӹн кандем!- манеш.
Лачокатыш, изиш лимӹк,
Кайын колта ара шимӹ...

Лишкӹ-лишкӹ толеш ара,
Ӹнде келеш арам ӓрӓш,-
Пи сӹсӹргӓ айыртемлӓ-
Лӱлӹт пирӹвлӓм эдемвлӓ!

Шукы лудывлӓн кавашты
Тидӹн паштек лин солашты...

Тенге ямак мӓмнӓн пӹтӓ,-
Пиш олакын сӓрнӓ кӹтӧ.

1992

Кожла Сир увер...

Матвеева Нина
Мазикино сола

Кожламары мландӹм шукыжок шӹргӹ йӓшнӓ.
Молнам Арде монгыр дӓ Визимйӓржӓт Кырык Мары районыш пыренӹт ылын, а кӹзӹт тидӹ цилӓ Килемар районын территорижӹ лин.
1981 и анзыц Йыл Коротняк донок йоген эртен, корны Коротняк гӹц Арде якте пиш мытык - 8 уштыш нӓрӹ веле ылын, а кӹзӹт теве йӹр 35 уштышым кемӹла. Чебоксар ГЭСӹм пӱэн шӹндӹмӹ паштек, вӹд пиш шукы вӓрӹм нӓлӹн колтен, когонжок кожламарывлӓ эксӹкӹш пыренӹт, теве Коротняк, Отар сола, Дубовый дӓ вес солавлӓӓт кого вӹд лӹвӓк линӹт. Кӹзӹт Йыл вӹдшӹ Мазикино докок толын шагалын. Тиш кӹзӹт Йошкар-Ола гӹц дӓ вес вӓрвлӓ гӹцӓт кӓнгӹжӹмӓт-телӹмӓт кол кычаш толыт. Йори, гостиницы семӹнь томавлам молы тиштӹ нӹнӹлӓн йӓмдӹлен шӹнденӹт. Толыт ӓрняэш молы...
Тевеш эксӹквлӓӓт лиӓлтӹт, иктӓ лу кечӹ эртӹш, мардежӓн годым пышышты сӓрнӓлт вазын, кым эдем Мазикино туре вален кенӹт...
Телӹмӓт пиш когон кол кычаш толыт. А шӹргӹштӹ кӹзӹт пиш пӧчӹжӹм (клюквым) погат. Каляпонгым погаш Кырык Сир гӹцӓт пиш каштыт, эче мудым (черника), ӹнгӹжӹм, шим ӹнгӹжӹм (ежевика) дӓ вес мӧрвлӓмӓт погаш тиштӹ йӧн улы. Шӹргӹнӓ вет пиш паян, молнамжы моло тиштӹ шӹргӹ пайда донок ӹленӹт.
Опонгавлӓжӹ! Вачкывлӓ доно санзалтенӹт. Пӧчӹжӹмӓт мешӓквлӓ доно погенӹт. Выжалаш. Вет пӧчӹж пиш шергӹ ылын.
Урвлӓмат кыченӹт, каваштыжым выжаленӹт. Эче лый ылын. Тожы каваштыжы шергӹ. Шардывлӓӓт, мӧскӓвлӓӓт молнам тиштӹ чӹдӹн агыл каштыныт, мӧскавлӓнӓт кыды тидӹ томашты каваштышты ылын...
А кӹзӹт тинӓрӹжок уке седӹ, но остатка веремӓн пирӹвлӓ пашен шӹнзӹнӹт маныт доко. Кыды ин вет Арде сола гач моло пиры партьы эртен, пивлӓжӹ моло цилӓн ородыш кенӹт дӓ шӹлӹнӹт...

P.S. Лый - тидӹ куница, а эче ымдырвлӓм (бобр) кычат, а цӓрла марынвлӓ умдыр маныт, каваштышты калпак ыргаш молы яра. А понгы шотышты эче рижӹкӹм, крузым когон шукым бачкывлӓ дон санзалтат. Пӓлӹшӹвлӓжы сакой керӓл шудывлӓм шӹргӹштӹ погат, а лымегож (можжевельник) гӹц момоца пыраш веньӹквлӓм молы пидӹт. А Мазикины лишнӹ, Арде ӓнгӹр сага, каждый ин кӓнгӹжӹм "Земля предков" фолькльорно-этнографический айо эртӓрӓлтеш.

ЙЫНГЫ-КУШЫРГЫ

Ондрин Валька
Йынгы-Кушыргы

Мыры семемжӹ
Лижӹ куштылгы:
Шачмы велемжӹ-
Йынгы-Кушыргы.

Кеем кышкы гӹнь
Йыдым-сотыла,-
Токеток толам,
Токеток толам.

Шӧртньӹ шергӹлӓ
Каят палныла,-
Ӹдӹр-эргӹвлӓн
Со вет йӓнг йыла!

Уэт-тоштетшӹм
Ивлӓ вӓш погат,
Кок сир лоштетшӹ
Ире вӹд йога.

И гӹц ишкӹлӓ
Ылат пӓлӹкем,
Ӱжеш тишкӹлӓ
Роды халыкем.

Кӓнгӹж ирӹштӹ
Кузем кӱшкӹлӓ;
Йынгы сирӹштӹ
Кечеш нӱштӹлӓт!

Мыры семемжӹ
Лижӹ куштылгы:
Шачмы велемжӹ-
Йынгы-Кушыргы!