Пӱкшӹм погаш.

Геннади Смирнов, Йынгы Кушыргы

Кӓнгыж пӹтӹм семынь мӓ пӹркем отерлӓвлӓ мыч пӱкш кӹчӓл кеӓш яратенӓ ыльы. Шӹренок Йынгы тӹрыштӹ, нӱштӹлмӹ паштек, жар сиремӹштӹ пачангмы годым картла, аль кӹзӹлӓ мадаш нерат линӓӓт иктӓжы трӱк сыгӹрӓл колта: «Ыржа пӱкш поспеен сӓй! Пӱкш кӹрӓш ӓлдок кена!» Дӓ цилӓн дружнан Лӱзӹн сола монгырыш пыракан корны мыч пӹсӹн тыпырткен кенӓ ыльы. «Ыржа пӱкшж...» - техень лӹм дон Йынгы-Кушыргы ӹлӹзӹвлӓ Лӱзын монгырыштыш ныр покшалан изи пӹркем отерлӓм лӹмденӹт ыльы. Тӹштӹ и гыц иш аяран дӓ сотыракат тама пӱкшжӹ анзыцрак поспея ыльы. Тӹ изи ыржа пӱкш вӓрӹм ӹлӓлшӹвлӓ, дӓ осовын шонгы эдемвлӓ, чоте перегӓш цацат ыльы. Мӓ тӹдӹм пӓленнӓ дӓ йывырт вел, иктӓт ӹнжӹштӹ ужеп, тӹшкӓ лош пырен кенӓӓт ӱлнӹ кечӹш пӱкш авахавлӓм кӹрӹн майкы понгышыш, ӓль кӹшӓнӹш шӹшкӹннӓ. Пӱкшжӹ аваха гӹц худан айырлалтын гӹнь шукым кӹрделна — кӹшӓнӹм вел теменӓӓт мӹнгеш Йынгы сирӹш валенӓ. Корны мыч пӱкшӹм ыжар аваха лоэшок пӱ дон пачын тотлы нӱшмӹвлӓм айырлен качкын пӹтӓренӓ ыльы. Паштекнӓ иктӓ хресань ныр пӓшӓ гӹц толмы семынь тӹ авахавлӓм ужешӓт когон шӹдешкӓ ыльы. Вара мӓмнӓм вырсенӹт: «Пӱкш поспейӹмеш пӹркем отерлӓш пыраш ак яры! Дӓ тӹшкӓвлӓжӹмӓт кагак дон вел ӓяш лиэш! Анжок маняр тӹшкӓм тодышт кодендӓ!!!
Пӱкш погым веремӓ толмыкжы пӹркем отерлӓвлӓ мыч коговлӓ сага тетявлӓштӹ чоте пӱкшӹм погаш палшенӹт. Мӓжӹ изи шыжарем дон соок пашкуды тӓнгемӹн папижӹ сага каштынна. Цилӓн тури мешӓквлӓм керем дон оголвлӓ гӹц ялштен дӓ пулыш шайылан сӓкӓлтеннӓ. Цилӓн цаткыды пӹркем кагаквлӓм кидеш кыченнӓ (тӹ кагаквлӓжы цилӓ солаштыш пӧрт вуйвлӓштӹ шукы и перегалт киэныт векӓт...). Цилӓн анзылвац дон ылынна. Анзылвац оголвлӓжым ӹштӹ йӹр ялштеннӓ дӓ анзылан кого кӹшӓн постол пӱкш оптым вӓрӹм ӹштеннӓ. Пӹркем вуйышты пӱкш авахвлӓм ужмык кагак дон тӹ тӹшкӓм пӹсӹрӓкӹн ӓяш келеш ыльы. Дӓ тӹ веремӓнок ӓйӹм семӹнь тӹшкӓм переген анжаш келӹн — кынамжы нӹжӹлгӹ пӹркем пандет куштылгын кӹрӹн кердеш вет. Техень тӹшкӓ тодыштмы гач пӱкш погышывлӓжӹм солаштына воксьок ак яратеп ыльы. Когон вырсенӹт ти худа йылам пӓлӹмык... Яра, тевеш пӹркем пандым ӓйӹмӹк, тӹшкӓ вуйым ик кид дон кычен весӹ донжы пӱкш авахавлӓм кырӓш да анзылвацыш пысӹрӓкӹн опташ келеш ылын. Дӓ постарым семӹнь вуйым цилӓ монгырышкыла сӓрен вес пӱкшӓн тӹшкӓм кӹчӓл моаш цаценнӓ. Тӹнь ат поспейӹ гӹнь вес погышы тӹнь анзыцет шагалешӓт тӹньым пӱкшдеок коден кердеш. Техень мыштымаш пӱкш погым гач пиш керӓл ылын. Анзылвацет теммӹк тӹдӹм мешӓкӹш ястӓретӓт, пакыла погет. Мешӓкет нелеммӹк тӹдӹм иктӓ мӹндӹрцок пӓлӹм вӓреш шӹнден коденӓ ыльы. Кынамжы, тӹ вӓржӹм монденнӓ, дӓ тӹнӓмжӹ шукы веремӓм мешӓк момы якте ямдаш вӓрештӹн. Когон орланаш вӓрештӹн гӹнят, мам ӹштет вара, - ӹшкеок ороды ылынат вет. Мешӓк теммӹк отерлӓ гӹц лӓктӹн иктӓ цевер сиремӓн неркӓэш цилӓн пырен шӹнзӹнӓӓт кӹрӓн поспейӹш пӱкшвлӓм аваха гӹц шӹгӹлен лыктынна. Мӹнгеш мешӓкӹш тӹ айыртым пӱкшӹм оптымыкжы чоте пыжленӓ ыльы — пукшнӓжӹ пел мешӓкӓт ак код ыльы. Тӹнӓм яжоракын тумаяш келеш ыльы — пакыла, мешӓк теммеш, погаш ӓль токына кеӓш... Ма яжорак ылеш? Тӓжӹ мам тумаедӓ вара тидӹ гишӓн?

Кӹзӹлӓ мадмаш

Геннади Смирнов, Йынгы Кушыргы

Кӹзӹ дон шошым, лым лӹвац рок неркӓвлӓ шылен дӓ кошкен лӓкмӹк мадаш яратеннӓ. Тӹ "кӹзӹ" мадышла лач ӹрвезашвлӓ вел мадыныт. Лачокжы гынь кок йишлӓ кӹзӹ мадмашым мадынна. Иктӹ "землям пайлымы" модан - ти мадыш гишӓн пытӓри шайышт пуэм. Сек яжо вӓр ти мадышлан икмахань кукшы ташкен шӹндӹмӹ рок лаштык. Сиремдеок лишӓшлык ылын. Тӹшӓкен иктӓ метрӓк-пелӓк йӹргешкӹ "землям" кӹзӹ дон ыдырен анжыкташ келеш. Вара тӹ "землям" иканьрак лаштыквлӓэш ("сӓндӓлӹквлӓэш") пӹчкеден пайленӹт. Маняр мадшы - тӹнӓр сӓндӓлӹк. Пӹтӓриш мадшы кӹзӹжӹм пашкудын рок лаштыкыш кӱшӹц шуэн колта. Кӹзӹжӹ кашар мычаш дон рокышкы шыралтшашлык ылын. Вара тӹ кӹзӹ шыралтмы кишӓ кок монгырыш мадшет пашкудын "сӓндӓлӹк" лаштыкым пӹчкеш дӓ ӹшкӹмжӹн дон ушна. Тошты границӓжӹм ял дон ташкен шуаат "сандӓлӹкжӹ" трӱк когорак лин шӹнзеш. Вара эче кӹзым кашар дӓ пӹсӹ вуй гӹц кычен пашкуды "сӓндӓлыкӹш" шыралт колта. Тенгелӓ самынялтмешкӹжӹ мадеш: кӹзӹжӹ рокыш ак шыралт гӹнь вес мадшы док церот ванжа. Тӹдӹжӹ вес пашкудын "сандалӹк" гӹц ти семӹньлӓок пӹчкеден нӓлӹн ӹшкӹмжӹнӹм шукемдӓрӓш цаца. Иктӓ мадшын изиэм кешӹ "сӓндӓлӹкӹштӹжӹ" ӹшкӹмжӹн ик ялжыланат вӓржӹ ак код гӹнь - тӹдӹ мадыш гӹц лӓктӹн кеӓ. Кодшывлӓжӹ пакыла мадыт землям пайлен пӹтӓрӹмеш... Ти семӹнь кынамжы шукын мадаш тӹнгӓлыннӓ ыльы, кынамжы вӹзӹтӹн-шӹмӹтӹн мол. Мадыш гач сек яжон мадшылан цилӓ "сӓндӓлӹквлӓ" ванжат дӓ тӹдӹ цилӓ йӹргешкӹ землян хозажы лин шӹнзеш. Икманяр техень яжон мадшы ӹрвезӓшвлӓм ӓшӹндӓрем - когон кӹзӹм шуэн шыралтыкташ мыштат ыльы.
Вес статян "кӹзылӓ" мадашыжат кукшы рок неркӓвлӓ мыч погыненнӓ ыльы. Тӹдӹм сиремӓн рок лаштыкешӓт мадаш лиэш. Дӓ сиреман вӓрешжӹ мадаш яжорак ыльы. Мадмы гач шалгаш вел агыл, то рок вылӓнок пырен шӹнзӓш, то пылвуеш валаш вӓрештӹн. Ти мадмашат церот доно кен. Пытӓриш мадшы кӹзӹм нӓлешӓт вурдым кычен рокыш кӱшӹц шыралтеш. Вара кашар мычашым кычен шуа да кӹзӹжӹ чонгешӹм вашт сӓрнӓлт кеӓӓт рокыш шыралтеш шыралтеш. Пакыла кӹзӹн кашар мычашым шалахай кидӹн кого парняш ӓнгӓлтен вургымла кид дон кӹзӹ вурды мычашым пӹтӹрӓл колтаат кӹзы эче рокыш шыралтеш. Тенгеок церот дон цилӓ парнявлӓжӹм иктӹ паштек весӹм вашталтен кӹзӹжӹм шыралт-шыралт колта. Варажы кидвлӓжӹм вашталта. Пакыла мышкындеш ӓнгӓлтен, кид пӓгаркӓэш, кид вургеш, пулышеш, онг луэш, онгылашеш, тӹрвӹвлӓэш, нер мычашеш, лепкӓэш, вуйэш... Тенгеок цилӓн кӹзӹм шуэн да шыралтыктен мыштышы ылыныт. Лач пӹтӓриш церот мыч цилӓ семӹнь кӹзӹштӹм шыралтыктен иктӓт кердтелыт векӓт. Кӹзет ак шыралт гӹнь церот ванжа, а тӹньжӹ вес церотет шомык эчеӓт пӹтӓришлӓ семӹнь цилӓ йишлӓ кӹзӹм шуэн шыралтыкташ цацет. Мадын нӓлеш тӹдӹ, кӱ шагалтеок тӹнгӓлешӓт цилӓ йишлӓ кӹзӹжым пӹсӹн шуэн дӓ шыралтыктен лӓктеш.

Коти игӹ, кӱшӹл сӓндӓлӹк, цӓшӓн ӹлӹмӓш...

Иктӓ 7-8 иӓш ылмем годым сагана ик когорак ӹрвезӓш шӹренок мадын каштын ыльы. Лӹмжым ам сирӹ — ротньыквлӓжӹ ӓнят лыдытат шӹдешкен кердӹт. Тӹ эргӓшжӹм сола лошты воксьок ак яратеп ыльы — цилӓ анзылны хайзилӓнен, келеш-аккелӹм полдымактылын, алталымашешжӓт шӹренок тӹдӹм кыченӹт. Дӓ шолышташжат воксьок шеклӓнӹде — когорак кушмыкжы тӹдӹ гач тӱрмӓшкӹ попазыш...
Мӹнь ганемок изирӓк тетявлӓм тӹ ӹрвезӓшет цымырен погаат атаман гань мӓ донна вуйлалташ тӹнгӓлеш ыльы. Кынамжы тамахань лӱдӹктӹм лимӓшӹм шайыштын, кынамжы ӹшкӹмжӹм хвален — махань «ышан дӓ патыр» ылын, кынамжы «патырланым» паштек мӓмнӓм садвичӹвлӓ мыч охрецӹм, ӓль олмам шолышташ виктӓрен кеӓ ыльы. Ӓтям пӓлӹшӓт, мӹньӹм тӹ «ватага» лоц пӹсӹнок шывшын лыкты, но тӹдӹ анзыц «атаманна» ик шидепӹм мӓ донна иквӓреш ӹштӹш. Пиш яжон тӹдӹм ӓшӹндӓрем... Икӓнӓ мӓмнӓм постарен погышат колыш коти игӹм анжыктыш дӓ вара техень шаям келесӹш: “Ти коти игӹм рок лӹвӓлӓн тайаш келеш! Тайымыкына ти коти игӹ кӱшнӹш сӓндӓлӹкӹш кузаат тӹштӹ ӹлӓш тӹнгӓлеш!» Варажы мӓмнӓм шыгерлӓш кемы семӹньок виктӓрен шагалтышат паштекжӹ каремӹш виден кеш. Валышнаат пӱӓ тӹреш изи могилӓм капайышна. Пакылажы, коти игӹм тайымык, «атаманна» остатка шамакым кычыш: «Яра! Ти сӓндӓлӹк гӹц весӹш тагачы чонгештет. Ӹлӹмӓшет паян дӓ цӓшӓн лижы манын мӓӓт тӹньлӓнет палшенӓ!» Тенге попымык кӹшӓнжӹ гӹц ик тӓнгӓм (ой-йой, кого окса вет ыльы...!) лыкты дӓ могилӓ вӹк пиштӹш. Мӓжӓт кӹшӓнвлӓ мыч кӹчӓлӹн тамахань тыгыды оксам мон лыкнаат тӹшкок пиштӹшнӓ. Кӱ 5 копекӹм мон, весӹ 10 копекӹм... Иквӓрешжӹ ик рубль нӓрӹмӓт поген ситӓрӹделна. А вуйлалтышнажы ӹшкетжок 1 рубльым пиштен. Вӹкынӓ анжальыат, - «Тидӹ чӹдӹ! Коти игӹнӓ кӱшнӹ ти тыгыды окса дон цӓшӓн ак ли! Шужен дӓ хвораен мучыялташ тӹнгӓлеш!» - маньы дӓ сӹнзӓвӹдӹм киджӹ дон ӹштӹл колтыш. Мӓжы цилӓнок трӱк мӓгрӓш тӹнгӓлнӓ. Когон тӹ коти игӹм ӹжӓл лин колтыш. «Яра-яра, идӓ мӓгрӹ! Ӓлдок шукырак оксам томавлӓнӓ гӹц цилӓн иквӓреш канденӓ! Ӓтят-ӓвӓтвлӓлӓн коти игӹ гишӓн нимат идӓ попы — ӹжӓлӓйым окса котилӓн цӓшӹм ак пу!!! Тетратьым, кырандышым ӓль книгӓм нӓлӓш окса келеш манмада — тӹдӹм нӓлӓш нӹнӹ тӓлӓндӓ оксам ӹжӓлӓйӹдеок пуат!» - вуйлалтышнан техень шая паштек цилӓн карем гӹц пӧртвлӓнӓ мыч кыргыжын шӓлӓнен кешнӓ. Изиш веремӓ эртӹшӓт мӹнгеш цилӓн каремӹш толыннаат коти могилӓ дон вӓшлиннӓ. Ӹндежӹ пиш шукы оксам свезӓ могилӓ вӹк пиштӹшнӓ. Иктӓ лу тӓнгӓ ӓль тӹдӹ гӹцӓт шукы ылын векӓт... «Атаманна» когон сусу лин колтыш. Тӹдӹм анжен мӓжӓт йырӓлтен дӓ, котин цӓш гишӓн тумаен, сусу лин колтышна. «Яра! Ӹндежӹ когон яжон ӹштӹшнӓ. Иргодым тишӓкен ик копекӓт ак код! Коти игӹнӓ цилӓ сагажы кӱш нӓнгеӓ! Ада ӹнянӹ гӹнь ирокок анжалаш толмада!» - техень шая дон, «атаманын» зӹнзӓжӹ окса ара монгырыш валгалтышла йӹлгӹжӓлт кеш.
Иргодшы кечӹн пӱӓ тӹрӹш толмык когон цӱдейӹшнӓ — ик копекӓт могилӓ вӹлӓн кодте!!! «Лачокок коти игӹнӓ паян дӓ цӓшӓн лин колтыш!» - ти семӹнь сусун шайыштын карем гӹц мӓ кузеннӓ...

Кок йиш тетя курым.

Ашкед лӓктӹм сола йӹр тагачы:
Каремвлӓштӹ уке кишӓжӓт.
Йӓнгӹшкӓт тамажы пырыш качы-
Малан уке мадаш кешӹжӓт?

Ӓштӓлт кеш ӹшке изинӓ годшы:
Мӓмнӓм шыпшын со пуалтем лиш.
Ылде тетя портеш шӹнзен кодшы,
Карем циц сӓрненнӓ шукын пиш.

Кырык нервлӓ ягылтен шӹндӹмвлӓ,
Нелӹ ылын вӹдлӓн кеӓшӓт.
Папивлӓжӹ вырсенӹт: «Сӹндӹмвлӓ!
Тӓмдӓм яра кычен шиӓшӓт».

Когораквлӓ мадынна пуӓштӹ,
Тӹштӹ мӓмнӓн кен «хоккейный тур».
Клюшкым монна изи кугилӓштӹ,
Шайбы вӓреш – кӹлмӹш имни шыр.

Атат цаклы кыце эртен кеӓ
Ӱштӹ телӹн мытык кечӹжӓт.
Лач пӹцкемӹш токына нӓнгеӓ,
Кынам ак шо эче кемӹжӓт.

Шокшы портӹш пырет, кыдаш шуэт,
Кӹлмӹш ялаш шалга мижгем гань.
Вара качкаш веле паркам пуэт,
Тенге ясы нӓлте нимахань.

Тенеш годым вес йиш тетя курым,
Шачшыжат пиш шукеш чӹдем кен.
Ӓтя-ӓвӓ ӹшташ цацен пурым,
Нӹнӹм мӓ худаш колтенӓ вел.

Тетяжӓт теплицыштышла кушкеш
Свезӓ воздух ак ситӹ лошток.
Эче яра, врач уколым пышкеш
Ясы лимӹк изи уштешок.

Вара телевизор лишнӹ веле
Йыдпел якте шӹнзӓт иктӹ гач.
Тӹштӹ пел программым шуаш келеш,
Кыды худам веле тымда лач.

Пиш портялтеш сӹнзӓ тӹлец пасна,
Тӹдӹ каеш пакы кетеок.
Анжал мимӹк парты лошты классдам-
Сӹнзӓлыквлӓ миӓт шукемок.

Урок паштек школ автобус выча
Кыдал кеӓш чӹнь иквӓреш тек.
Уке жепшӹ пӓлӹмӓшӹм кычаш,
Хоть кружокеш кодын вады век.

Тетя кушмым ужна кок йиш «формым»,
Айырашна уке толькы вӓр.
Сӓндӓлӹкнӓн пӹтӹдӹм «реформы»
Эче кышкы шокта лиэш вӓл?


Л.Асланов
Февраль, 2013

Чивыклӓ мадыш.

Эче ик "пӧртӹштӹш" мадышым ӓшӹндӓрем. Парня кӹжгӹцӓн пистӹ панды (неместӹ) гӹц мытык (иктӓ 1 сантиметр кытла) "тангатавлӓм" пӹчкӹн шӹндӓт дӓ цилӓ тӹдӹвлӓм пеле лош пӹсӹ кӹзӹ дон шелӹт ыльы. Икань 30-50 "пел-тангатавлӓм" тенге ӹштӓт. Ик покажы йӹргешкӹ кодеш, весӹжӹ - тӧр, "квадратныйрак" ыльы токо. Мычашвлӓжӹ пеле-йӹргешгӓнвлӓ (полукруг модан).
Мадшы тетявлӓэт эчеат ӱштӹ вадешӹн папи-тьотиштӹ сага пӧртӹшкӹнӓ шӹнзӹшволкыш толыт. Тевеш капка кӹлӹм тӓгу шурдымактылеш - пинӓ тӧрӧк опташ тӹнгӓльӹ. Вара толшывлӓэт тӱнӹцок пыйырт колышталытат чоте ынгылат - костан Бобикнӓжӹ цепеш пыртен шӹндӹмӹ дӓ тӹдӹм лӱдӓш ак кел. Ӹнде кудвичӹ лыман ял корны мыч ашкедӹт - "Шугырт-шугырт-шугырт!" Техень йук шакта гӹнь тӱгӹ нер лыктеок цаклаш лиэш - когон ӱштӹ!.. Ӹндежӹ церот дон пӧрт анзылны мижгемӹштӹм лым гӹц куги ваштыр дон пачкалтат. Коговлӓжӹ ыныкаштым яжоракын лымым ялышты гӹц итрӓяш шӱдӓт. Вара ташкалтыш мыч кузат - тошты ташкалтыш хангавлӓнӓ пиш мыраш яратат ыльы. Трӱк пӧрт амаса пачылт кешӓт ӱштӹ юж кӧргӹш когон пырен кеш. "Йӹлерӓк пыремӓ - ӱштӹм ит пырты!" - ыныкажым тӓгӱ талаштара... Мӓмнӓн тоннажы уже шӹнзӹшволкылан цилӓ йӓмдӹлӹмӹ: ӹшке выргемнӓм артем гӹц кедӓреннӓ дӓ пӧрт оголыш цымырен пиштеннӓ, вӓскӓ гӹц кужы олмангам пыртышна дӓ калангы сага шӹнзӹм гач тӹдӹ уже ӹренӓт шоктыш, ӧлвӓл гӹц сырам лӱктеннӓ дӓ ӹрӹктеннӓ...
Яра. Тевеш уже цилӓн вӓрӹм моныт дӓ пӓшӓштӹм тӹнгӓлӹнӹт. Папам кого шӹнзӹшвлӓлӓн церот дон сырам йӱктӓ. Тетявлӓлӓнжӹ кечӹ нӱшмӹ дон тиква тонгым пуат ыльы. "Ой-ой! Сыраэтжӹ пиж яжош! Кыце техень тотлым шолтен мыштет?" - ти йиш ядмашвлӓм шонгывлӓ вел агыл - тетявлӓжӓт колыштыныт дӓ техень корны дон сыра шолтым наукым чоте вуй кӧргӹш пиштенӹт. Яра, ӹне ӓлдок мадаш тӹнгӓлӹнӓ. Ужыда, тетявлӓэт эче седраш пырен вазыныт дӓ лоштышты, покшалнырак, изи пешӹр дон ты пистӹ кашаргывлӓэт йӓмдӹлен шӹндӹмӹ. Пӹтӓриш видӹшы тӹ пистӹ лаштыквлӓэтӹм пешӹрӹш постара, ӹрзӓлтӓлеш, дӓ седрӓ вӹлкӹ шӓлатен колта. Лаштыквлӓжӹ кым статян седрӓэш вазын кердӹт. Кыдыжы йӹргешкӹ покан, весӹвлӓ - тӧр (квадрат) покан, кымшывлӓжӹ - пеле-йӹргешкӹ мычаш дон седрӓштӹ шалгенӹт. Вот тӹ мычаш дон шалгыш лаштыквлӓм тӹнгӓлшӹ мадшет постара дӓ ӹшлӓнжӹ кода. Кодшывлӓжым вес церот дон мадшы тетя пешӹрӹш погаат тенгеок седрӓш шӓлӓтен шуа. Тенге мадыныт цилӓ пистӹ лаштыквлӓм мадын нӓлмеш. Кӱ сек шукы лаштыкым мадыш гач постара - тӹдӹ сӹнгӓ. Йынгы Кушыргы, дӓ Йоласал монгыр солавлӓжтӹжӹ ти мадышым ӓшӹндӓрӹшӓшлык ылыт.
Шур монгыр солавлӓштӹ ти мадышым "Чивыклӓ мадыш" лӹм дон лӹмденӹт. Тидӹ гишӓн Валери Аликов емайл дон сирен колтыш. Кого тау, шотеш пиштӹмӹ Валери!

Яратымаш мадыш...

Геннади Смирнов, Йынгы Кушыргы
Измаил Ефимов, фото

Ти мадышым когорак ӹдӹрӓш дӓ рвезӓшвлӓ мадыт ыльы шошым дӓ кӓнгӹжӹм - вадеш, пӹцкемӹшӓлтӓш тӹнгӓлмӹкӹ.
Мадшывлӓ олмангаеш (Йынгы-Кушыргышты - клуб сагаок) пырен шӹнзӹт ыльы. Ик айырым эргӓш спичкӓ кашаргым нӓлешӓт кок лапа лоэшжӹ кычен шындӓ. Варажы цилӓ ӹдырӓшлӓн, церот доно, ти кашаргыжым нӹнӹн кид лапа лошкышты вуйта пиштӓ. Но, цилӓн вет пӓлӓт - кашаргыжы иктӹ вел!!! Кӱлӓн ти кашаргы попаза иктӓт ак пӓлеп. Пакылажы тамахань вес эргӓш тидӹм пӓлӹшӓшлӹк ылеш - кун кидеш видӹшет спичкӓ кашаргым кодыш? Пӓлӓ гӹнь, тӹ пӓлӹмӹ ӹдӹрӓш дон коктын кидӹштӹм кычен шӹндӓтӓт пӹцкем лыкыш кен колтат ыльы... Рвезӓш дон ӹдӹрӓш... Мам ӹштенӹт тӹ лыкыштыжы вал??? Кынамжы мӹнгеш шеклӓнен-шеклӓнен вел толытат икӓнӓ иктӹ вӹкӹштӹ акат анжеп...

Э-э-хх! Ик маняр веремӓ эртӹмӹк ти самӹрӹквлӓэт, анжок, суӓнӹмӓт мадын шӹндӓт ыльы, пиш когон цӓшӓнвлӓ...
И гӹц иш, ломбы пеледмӹ годым тӹ пӹцкемӹш лыкыштет куштын мишӹ сӓмӹрӹквлӓ цӓрнӹдеок цымыргат ыльы... Шонгы папивлӓ нӹнӹм ужытат, и гыц иш, иканьок манеш-манешӹм сола мыч колталтенӹт: "Анжок, Праско, шӹжы толмык Ёгорын ыныкажат Клавьен ӹдӹржӹ дон суӓнӹм мадыт векӓт!!!???"
Кӹзӹтжӹ сӓмӹрӹк ӹдӹр-рвезӓшвлӓ техень мадышла мадыт вӓл?