Пал Генай, Йынгы-Кушыргы
...Кынам вӓл тӹ шонгы
тум лӹвӓк эчеӓт миэн шоам?
Вет декабрьын, кымлышы кечӹн, 1964-шы ин, тӹ цаткыды тумым мӓ ӓтям дон пулан роэн валтышна...
Казоной Валышты тӹдӹ кымшӱдӹ и вашт шачын-кушкын-ӹлен-цаткыдемӹн-шалген...
Тум лӹвӓлнӹ соланавлӓ дӓ пошкырт-тарашныр-якынырвлӓжӓт тырын-шытырын, тышман-гӹц-шӹлӹн, курым-паштек-курым... - ош понгым, пӱкшӹм-мӧрӹм, цеценӹм-неместӹм, эхельжӹмӓт поген каштыныт...
Мӹнят погенӓм вет!
Махань увервлӓм тӹ тум переген урден вӓл кужы ӹлӹмӓшжӹ вашт?
Ӹлӹжӹн шошым шачшы ӹлӹштӓш вашт... Ане-ане, ӹлӹштӓшжӹ ӹлӹжтӓ вет!
Кымшӱдӹ шошым и гӹц иш тумым нӹжгӓ ӹлӹштӓш ӹлӹжтен!!!
Тӹ тум вӓржӹмӓт вет лач иктӹ вел гӹнят – ТӸ тумын остатка ӹлӹштӓшжӹ анжыктышашлык...
Цӓрӓ пушӓнгӹ вуйышты тӹ кечӹн ик жар ӹлӹштӓш ӹшкетӹнок кечӓ ыльы...
Кӱшнӹш мардежӹм шижӹн монгыр гӹц монгырыш вӹсен-коэштӓлтӹн...
Дӓ ӧрӓт вел — пиш раскыдын мӓлӓннӓ кайын. Вуйта шам-кӧргӹ-сӹнзаэшнӓ пижнежӹ ылын...
“Ӹлӹжӹн кердеш ма?! Техень ӱштӹ вашт перегӓлт кодын гӹнь!” - хресӓньвлӓ лӱдӹн кевӹ, йӹрвеш сӹнзӓм кӓрен вуйта Кереметӹм ужын колтевӹ...
Лесникӓт тум вуйыш анжен вуйжым ыдырен шалга - “Мам ыштӹшӓш вара?...”
«Ӹшкевуй Ӹлӹштӓш!» - тагышец шактыш...
Кӹзӹтӓт ам ынгылы кӱ тенге маньы, но чоте раскыдын тӹ лӹмӹм пӓлдӹртӹшӹм...
Пӓлӹшӹм...
Вара нӹнӹ пӹсӹ пиля дон цаткыды тумемӹм пӹсӹн пилӓш тӹнгӓлевӹ...
...
Мӓгӹрӓш тӹнгӓльӹм...
...Тумемжӓт мӓгӹрӓш тӹнгӓльӹ, дӓ вес пушӓнгӹвлӓжӓт чоте мӓгӹревӹ...
Шӹп кодшы марывлӓ вел мӓгӹрӹдеок пиляштӹм шыпшедевӹ - тум кӓпӹм пӹчкедевӹ...
"Йыыыжжж-выыыжж-йыыййвввыыыжж!" - пилӓштӹ пиш вӹцкӹжӹн ньыргыжын-мӓгӹрен шонгы пушӓнгӹм пӹсӹ пӱвлӓ доно шаныдеок тарваш-пӹчкӓш вӓрештӹнӓт...
Ӓтямжӓт мӓгӹрӹде векӓт – сӹнзӓжӹм ӧрдӹжӹш сӓрен-кӱӓнгден-кӓрен...
Вара - “Лым вӹлӓн пум аралок!» - манын мӹньӹм пингӹдӹн талаштарыш...
...
"Ррррррууууушшшшшт!" - тидӹ пуштмы йук!
...
Шонгы тумем лывыргы лым вӹк лыпшалт вазы - шӹргӹ сӹнзӓвӹд тӹдӹм лывыртен...
Пӧртӱсжӓт мӓгӹрӓш тӹнгӓльӹ - луды пӹлгом кӱшӹц аварген валыш, ойхырыш пушӓнгӹ вуйвлӓм элтӓлӹш - дӓ сӹнзӓвӹд-йур ружгаш тӹнгӓльӹ...
Тӹнӓм ужын колтышым - ТӸ остатка тум ӹлӹштӓш пӹлгом вӓрӹштӹжок пижӹн кодын - цӓрӓ тум веле ӱлнӹ киӓ - поконьык гань...
…
Тӹ Ӹшкевуй Ӹлӹштӓш шӹргӹ вуйышты эче пакылаат коэштӓлтеш — Йынгы-Кушыргы ӹлӹзӹвлӓ тӹдӹм ужыт вет...
Ужын кердӹт - йыдым сагажок шӹдӹрвлӓӓт коэштӓлтӹт векӓт...
…
Мӹньым вычат вӓл?!...
Вет декабрьын, кымлышы кечӹн, 1964-шы ин, тӹ цаткыды тумым мӓ ӓтям дон пулан роэн валтышна...
Казоной Валышты тӹдӹ кымшӱдӹ и вашт шачын-кушкын-ӹлен-цаткыдемӹн-шалген...
Тум лӹвӓлнӹ соланавлӓ дӓ пошкырт-тарашныр-якынырвлӓжӓт тырын-шытырын, тышман-гӹц-шӹлӹн, курым-паштек-курым... - ош понгым, пӱкшӹм-мӧрӹм, цеценӹм-неместӹм, эхельжӹмӓт поген каштыныт...
Мӹнят погенӓм вет!
Махань увервлӓм тӹ тум переген урден вӓл кужы ӹлӹмӓшжӹ вашт?
Ӹлӹжӹн шошым шачшы ӹлӹштӓш вашт... Ане-ане, ӹлӹштӓшжӹ ӹлӹжтӓ вет!
Кымшӱдӹ шошым и гӹц иш тумым нӹжгӓ ӹлӹштӓш ӹлӹжтен!!!
Тӹ тум вӓржӹмӓт вет лач иктӹ вел гӹнят – ТӸ тумын остатка ӹлӹштӓшжӹ анжыктышашлык...
Цӓрӓ пушӓнгӹ вуйышты тӹ кечӹн ик жар ӹлӹштӓш ӹшкетӹнок кечӓ ыльы...
Кӱшнӹш мардежӹм шижӹн монгыр гӹц монгырыш вӹсен-коэштӓлтӹн...
Дӓ ӧрӓт вел — пиш раскыдын мӓлӓннӓ кайын. Вуйта шам-кӧргӹ-сӹнзаэшнӓ пижнежӹ ылын...
“Ӹлӹжӹн кердеш ма?! Техень ӱштӹ вашт перегӓлт кодын гӹнь!” - хресӓньвлӓ лӱдӹн кевӹ, йӹрвеш сӹнзӓм кӓрен вуйта Кереметӹм ужын колтевӹ...
Лесникӓт тум вуйыш анжен вуйжым ыдырен шалга - “Мам ыштӹшӓш вара?...”
«Ӹшкевуй Ӹлӹштӓш!» - тагышец шактыш...
Кӹзӹтӓт ам ынгылы кӱ тенге маньы, но чоте раскыдын тӹ лӹмӹм пӓлдӹртӹшӹм...
Пӓлӹшӹм...
Вара нӹнӹ пӹсӹ пиля дон цаткыды тумемӹм пӹсӹн пилӓш тӹнгӓлевӹ...
...
Мӓгӹрӓш тӹнгӓльӹм...
...Тумемжӓт мӓгӹрӓш тӹнгӓльӹ, дӓ вес пушӓнгӹвлӓжӓт чоте мӓгӹревӹ...
Шӹп кодшы марывлӓ вел мӓгӹрӹдеок пиляштӹм шыпшедевӹ - тум кӓпӹм пӹчкедевӹ...
"Йыыыжжж-выыыжж-йыыййвввыыыжж!" - пилӓштӹ пиш вӹцкӹжӹн ньыргыжын-мӓгӹрен шонгы пушӓнгӹм пӹсӹ пӱвлӓ доно шаныдеок тарваш-пӹчкӓш вӓрештӹнӓт...
Ӓтямжӓт мӓгӹрӹде векӓт – сӹнзӓжӹм ӧрдӹжӹш сӓрен-кӱӓнгден-кӓрен...
Вара - “Лым вӹлӓн пум аралок!» - манын мӹньӹм пингӹдӹн талаштарыш...
...
"Ррррррууууушшшшшт!" - тидӹ пуштмы йук!
...
Шонгы тумем лывыргы лым вӹк лыпшалт вазы - шӹргӹ сӹнзӓвӹд тӹдӹм лывыртен...
Пӧртӱсжӓт мӓгӹрӓш тӹнгӓльӹ - луды пӹлгом кӱшӹц аварген валыш, ойхырыш пушӓнгӹ вуйвлӓм элтӓлӹш - дӓ сӹнзӓвӹд-йур ружгаш тӹнгӓльӹ...
Тӹнӓм ужын колтышым - ТӸ остатка тум ӹлӹштӓш пӹлгом вӓрӹштӹжок пижӹн кодын - цӓрӓ тум веле ӱлнӹ киӓ - поконьык гань...
…
Тӹ Ӹшкевуй Ӹлӹштӓш шӹргӹ вуйышты эче пакылаат коэштӓлтеш — Йынгы-Кушыргы ӹлӹзӹвлӓ тӹдӹм ужыт вет...
Ужын кердӹт - йыдым сагажок шӹдӹрвлӓӓт коэштӓлтӹт векӓт...
…
Мӹньым вычат вӓл?!...
Комментариев нет:
Отправить комментарий