Пал Генай, Йынгы-Кушыргы
Мӹнь Шурышты кол кычаш пиш когон яратенӓм... Пӓшӓ паштек, пӹцкемӹшӓлтмеш, качдеок мол, яратым вӓрӹшкем цӓрӓ ялаок шуды атыл мыч кыргыжам ыльы дӓ ӓнгӹремӹм йӹлерӓк сӹсӹртен тӹдӹм тыр вӹдӹш чиктӹм йӹл доно шуэм...
Вара ошма сирӹштӹ пиш тырын, вӓр гыц тӓрвӓнӹдеок, шӹнзенӓм, дӓ пӹцӓлгӹш вӹд вӹлнӹ капцакаэм яммеш йук лыкдеок вычен кердӹнӓм... Кынамжы тембӓл тӹшкӓ шайылны кого кол шувырталтмы йукым колынам — тӹ колым солана мары, сек мастар коллоэц Филимон, кычен дӓ сирӹш лыйге шыпшын лыктеш...
Ӹшкежӹ амат ӓшындӓрӹ — иктӓ кого колым кыченӓм вӓл, но шӹренжок мӹлӓм лач тыгыды якшарсӹнзавлӓ, алангывлӓ дӓ кӹршвлӓ вел попазенӹт... Но, вуй кӧргешемжӹ кол вӓреш вес йиш ӓшӹндӓрӹмӓшвлӓ раскыдыракын перегӓлт кодыныт...
...Йыд вецӹн ирвекӹ шӹдӹрнат шӹдӹрвлӓ...
Тӹтӹра Шур сирӹм ӹштӹрӹш пӹтӹрӓ...
Пышкыды мӹшкӹр дон кол ошмам ыдыра...
Пыш вӹдӹм пӹчкедӓ, вешлӓ дон йышкыра...
Якшаргыш пӹл тӹрвлӓ шӓрлӓнӓт шылдырла...
Тӹтӹрӓм шӓлӓтӓт цӹтӹртен кӹдӹрвлӓ...
Ӹжӹвӹр шӹжвӹк дон хытырат пӹльдӹрлӓ...
Уала йӹлгӹжшӹ вӹдъялым тӹкӹлӓ...
...Ти лыдышем лач имештӹ шачы — вуйта курым вашт перегӓлт кодшы ужмашвлӓэмӹн тӹшлӹк...
...Яратым алыкемжӹ тагынамок вӹд лӹвӓлӓн ямын вет — тенге гӹнят..,
дӓ вӓрӹштӹжӹ воксьок вес йиш ужмашвлӓ ӹнде кайыт - тенге гӹнят...
…....
Икманяр и перви мӹнь эчеӓт тура Йыл сирӹшкӹ мишӹм дӓ кӱшӹц алык йӹр анжен шалгышым... Техеньок мардежӓн кечӹ ыльы... Но, коэштӓлтшӹ ыжар алык вӓрӹштӹ пыдыранзык вӹд коэвлӓ вел нелӹн коэштӓлтӹнӹт... Йыл сирӹм цӓрнӹдеок лыпшен нӹнӹ вуйта Кырык Сирнӓм урыктен пӹтӓрӓш цаценӹт... Пеледшӹ шуды пыш тагынамок ямын - шапыш кол пышым вел вӹдӹжгӹ мардеж йӹрвек шӓрлӹш...
Шим тангатавлӓ уршы рок гӹц лӓктӹн шыгерлӓ гӹц лӓкшӹ короплӓок кайыныт,.. важвлӓ дон туан мӱлӓндеш пижӹн кодаш цаценӹт,.. но вара сойток вуйын-пачын шун вӹдӹш вален вазыныт дӓ важвлӓштӹм лӱктен вуйта сарвален курымеш тӹнгӹнӹт...
Сӹнзӓвӹд лӓкмеш анжышым дӓ тӹ йӓнгдӹмӹ вӹд лывӓлнӹ пишок моаш цацышым - кышты вӓл ош мӹнер амашвлӓна тӹнӓм, вӹслӹ и перви, шалгенӹт???..
Мӹрзӓнӓй-алык, Картук-алык, Кыльыкал-алык...
Вес сола вӓрвлӓмӓт пӓледӓ гӹнь сӓмӹрӹквлӓлӓн анжыктыдай...
Пурым шанен...
"...Йыд вецӹн ирвекӹ шӹдӹрнӓт шӹдырвлӓ..." Шӧртньӹ корнывлӓ. Мӹнь нигнамат техень яжо шамаквлӓ гӹц шалгышы цӱдӓ лыдышым ужделам.Шедевр!
ОтветитьУдалитьПиш кого тау, шергӓкӓн Валька, Йынгы-Кушыргы тӓнг! Лачокшым, тӹ ямшы Шур алыкым пиш ясыланен ӓшӹндӓрем... Но, ямын гӹнят сойток шӱлӓ...
УдалитьКызыт вольыкшымат молнамшы гань ак урдеп, малын тинӓр шудыжы келеш? Алыквлӓ вет молнам колхозвлӓн ылыныт, колхозышты МТФ-ышкал фермӹвлӓ, сасна фермывлӓ, имнисарай-конюшньывлӓ. Нӹнӹлан вет шудыжым ӹштенӹт.Кӹзӹт кышты? Нимат кодде. Смирнов Генай тиштӹ пиш алыквлӓ гишан сираш ярата, ӓтяжӹ пиш шукы вольыкым тӹнӓм урден виднӹ. Эче Ондрин Валькажат. Ик солавлӓ ылыт? Коктын ик семӹнь пиш шукым тишты сират доко.Шурыштыжы ма яжо ылын вӓл? Кужынервлӓ цилӓ кӓпӹм паышкын пӹтӓрӓт. Ирок 4 чӓсын шуды салаш кӹньӹлмӹлӓ, тетявлӓм тожы мутят. А эче день защиты детей праздныкым эртӓрӓт.Рабвлӓ гань колхозникла ылыныт. Кызыт цилӓ правильны лин. Алыквлам вӹд нӓлын колтен,вольыкым ак урдеп, магазинӹштӹ цилӓ налаш улы.Солашты тенгеок ӹлӓт.
ОтветитьУдалитьШотеш пиштӹмӹ Светлана! Тау тӓлӓндӓ, пиш кого тау.
ОтветитьУдалитьЧоте сӓмӹрӹк ылыда витнӹ - Шур алыкын цевержӹм ужтелда гынь. Ӹжӓл тӓмдӓм...
Кужнер шукы ылын маныда... Уке, ылте! Тагачышы гань шукы кужнер вӹд лӱктӹмеш алыкышты нигынамат ылте. Тидӹм цилӓн ужыт, дӓ ученыйвлӓжӓт шукы сирӓт - лач Чывасар ГЭСым кузыктымык алык вӓрвлӓштӹ шапыш купвлӓ шӓрленӹт дӓ тӹшец пиш шукы кужнер ӹнде и гӹц иш лӓктеш.
Кырык марын мулӓндӹ 30%-эш чӹдемӹн. Ӧлвал-мӱгрепвлӓштӹ вӹд шалга (тожы кужнер вӓрвлӓ). Кырык Сир Йылышкы уреш. ГЭС пӱӓ пындашеш Угарман монгыр химзаводвлӓн лявӹрӓ погына дӓ вӹдӹм пиш худаэмдӓ. Кол шукшан-йӹлан дӓ вес паразитвлӓ дон заражаялт шӹнзӹн. Йошкар-Олаштыш профессор В.В.Севастьянов документальный фильмым симаен. Тӹдӹ пиш тыргыжлана - шукы йиш проблемывлӓ Йыл пӱӓм кузыктымык шукемӹнӹт манеш...
Светлана! Тӓжӹ интереслӓнедӓ гӹнь кӹчӓлӹмӓдӓ - интернетӹштӹ цилӓ моаш лиэш. А вот худам ӓль яжом лӱктӹм вӹд халыкланна канден - ӹшке вара решен кердӹдӓ...
P.S. Вольыкна шукы ылте - тынӓм вет налогым каждый вольык вуй гӹц, каждый олмаву пушӓнгӹ гӹц тулӹмлӓ ылын. Цилӓ алык шуды колхоз вольыклан керӓл ылын. Колхозвлӓ гишӓнжӹ мӹнят тӓ статян тумаем. Но, вот сола ӹлӹзӹвлӓ "магазинӹштӹ цилӓ нӓлӓш" гишӓн тӓ донда спорат векӓт. Сотыки ӹшке мулӓндӹ лаштыкышты кавштам-турим, да цӹвӹм-ышкалым урдаш-кушташ шукынжок яратат, да тидӹде сола ӹлӹмӓшӹм пӓлдӹртенжӓт ак кердеп векӓт...
Светланы ик семӹньжӹ тӧрым сирӓ, лачокат, кӹзӹт тинӓр шудыжы акат кел. Фермӹвлӓ уке линӹт, имнивлӓм кӹзӹт ак урдеп, сола эдемвлӓнӓт ышкалвлӓшты ак каеп доко. Йынгы-Кушыргышты молнам кым кӹтӧм ижӹ кӹтат ыльы: кӱшлӹк, ӱлык дӓ весир. Кӹзӹт ти кым ӧлицӓ гӹц лач ик изи кӹтӧм веле погат дӓ церот доно кӹтен каштыт доко. Мане-мане, лапкашты кӹзӹт цилӓ нӓлӓш улы, бананвлӓмӓт выжалат, но мӹнь шанымаштем шуды алыкышкыжы лач шуды салаш веле каштделыт.Сола эдемвлӓлӓн тидӹ со ик семӹнь, иканьы кешӹ ӹлӹмӓшӹн сылыкшым вашталтен колтымаш дӓ йонгы ирӹкӹш лӓктӹн шагалмаш ылын.Шамак толшеш, Шур алыкышты сола эдемвла викок вес статян ӹшкӹмыштӹм шижӹнӹт, нӹнӹ тиштӹ курортышты гань ылыныт. А ӹрвезӹвлажӹлӓн Шур алыкшы гӹнь молы лач вес сӓндӓлык гань пачылтын, нӹнӹлан тӹштӹ, кого вӹдыштет, нӱштӹлашӓт дӓ кол кычашан пиш йӧнан лин.А маняры тӹ алыкышты тотлы мӧржӹ дӓ ӹнгыжшӹм погымы дӓ качмы. Эх, Светланы, а тӹнь кужынервлӓ гишан попет. Седӹ, кужынервлӓӓт пышкыныт, но нӹнӹ ваштареш мӓ годымнаок уже мазьвлӓм шырӓт ыльы дӓ тӧр Генай сирӓ, тӹнӓм кужынержӓт чӹдӹрӓк ыльы векӓт.
ОтветитьУдалить