Манеш-манеш...

Геннади Смирнов, Йынгы Кушыргы

Телӹм пӹцкемӹш толешäт, сола пӧртвлäштӹ кӹрäсин лампывлäм чӱктен шӹндäт ыльы. Тӹ веремäн шукы Кырык Сир солавлäшток кӹрäсин лампы дон вел сотемдäрäш лиэш ыльы. Кӹрäсин пӹтä гӹнь яктӹ лӧценäм пижӹктäт ылын - ти лӧценäвлäжӹ цилä кырык марын пӧртвлäштӹ векäт камака вӹлнӹ курым гач кошкен киäт ыльы. Камакажымат ирок пижӹктäш куштылгы, йыдымжат кӹрäсинет уке гӹнь пӧртӹм сотемдäрен кердäт. Ындежӹ äлдок иквäреш мäмнäн 50-и первиш пӧртӹшкӹнä пыренä да анжалына. Тевеш ужына: кӹрасин лампы сотышты тамахань эдемвла кайыт. Пун олмангашты кок шонгы папи шарык миж кынзалам шӹдӹрен шӹнзат. Вес покашты, изи камака ("калангы") сага шонгы тьоти, халыпым ял лоэш пӹзӹрен дä, йыдалым плетен шӹнзä. Эче ик шонгы тьотьа нӧргӹ пистӹн каргыжым кӹзӹдон нӹжеш, вӹцкӹжемдäрä - неместӹм ямдӹлä. Папивлäжӹ пäшäштӹ гач солаштыш "манеш-манешвлäм" чоте полдымактылыт, дä, кынамжы первиш ӹлӹмäшӹн цевержӹм аль нелӹцшӹм ашӹндäрäт, кынамжы тамахань цӱдä гишäн шайыштыт, кынамжы ялахай пашкудым пиш когон страмаят... Седрäштӹжы изи тетьявлä мӹшкӹреш пырен вазынытат дä тамахань мадышла мадыт. Яктӹн пу лаштык гӹц шелӹн лыкмы вӹцкӹж кашаргывлäм (спичкä гӹцäт вӹцкӹжрäк дä кужырак, иктä 100 кашаргы кытла...) кид лапаш кӧргеш цымырен кычатат ик мычаш дон седрä вӹлан пыртен шӹндäт. Варажы кидӹм пиш пӹсӹн ӧрдӹжӹш карангден колтат. Кашаргывлäжӹ тӧрӧк цилä велкӹлä шäлäнен вазыт - тамахань ара лин шӹнзеш. Пакылажы тетявлä церот дон ти кашаргывлäм постарат. Ара гӹц ик кашаргым вел нäлäш лиэш. Нäлмет годым вес кашаргыжы мыльгалалтеш гӹнь церотет весӹ док ванжен кеä. Мадын нäлеш тӹдӹ, кӱ сек шукы кашаргым поген шӹндä. Кынамжы тетявлäет пиш соредäлäш тӹнгäлӹт ыльы: "Мыльгыш!!!" "Ӹш мыльгы!!!! "Мыльгыш манам!!!!!!!" Да соредäлӹт гынят йукыштым силан ак лӱктеп. Шке лоштышток ти соредäлмшӹм чӹнь шагалтат: "Тырын! Нимат колаш акли - Йоргин папажы керемет гишäн шайыштеш!!!" Э-э-эх-хе! Ындежӹ мä цаклен кердӹнä - цилä "манеш-манешвлäэтӹм" тӹ тетявлä пиш когон "пӹлӹшӹштӹм кашартен" колыштыныт! Кынамжы папивлäжӹ ыныкавлä ӹнжӹштӹ колеп манын "пӹлӹш гӹц пӹлӹшӹш" вел йукыштым изиэмден дä пиш тырын шайышташ тынгäлӹт ыльы. Дä сек пӹсӹ вуян ыныкажы тӹ веремäнок седрä гӹц тӹргештен кӹньӹлешäт вӹд йуäш манын цыланыш пырен кеä... Тӹшецжӹ ситцӹ занавескӹ шайылан шӹлӹн шагалешäт соикток цилä "шокшы манеш-манешвлäм" пäлен шӹндä.Техень "тыменьмäшäт" ылын, школышты вел агыл...